7. Strategia rozwoju gminy Janikowo

7. 1. Charakterystyka potrzeb i możliwości aktywizacji społeczno-gospodarczej gminy

Z przedstawionej wyżej analizy wybranych elementów społeczno-gospodarczych wynika, że w gminie są potrzeby i możliwości aktywizacji społeczno-gospodarczej.

Za najważniejsze cechy określające POTRZEBY aktywizacji gminy Janikowo uznano:

7.1.1. Potrzeba likwidacji bezrobocia na wsi i podniesienia poziomu wykształcenia mieszkańców.

Pomimo, że gmina Janikowo ma stosunkowo małe bezrobocie, gdzie stopa bezrobocia jest jedną z niższych w województwie kujawsko-pomorskim, i wynosi obecnie (2000rok) nieco ponad 10%, to nadal istnieje paląca potrzeba likwidacji bezrobocia, zwłaszcza w byłych wsiach popegeerowskich. A zatem należy przekwalifikować byłą ludność rolniczą na inne zawody. Jest to sprawa dość trudna, bowiem wiąże się to z poziomem wykształcenia, które to jak wiadomo decyduje o jakości zasobów pracy w rolnictwie. Poziom wykształcenia ludności rolniczej – zarówno użytkowników gospodarstw, jak i pozostałych członków rodzin rolniczych w gminie Janikowo nie jest zbyt wysoki.

A jak wiemy, ogólnie od poziomu wykształcenia zależeć będzie dalsze przekształcanie wsi w obszary wielofunkcyjne, i stosunkowo niskie wykształcenie mieszkańców może być podstawową barierą rozwoju w tym kierunku i w procesach integracyjnych z Unia Europejską. Istnieje bowiem ścisła korelacja pomiędzy poziomem wykształcenia a przekształceniami strukturalnymi, ludzie z wyższym poziomem wykształcenia szybciej tworzą nowe podmioty gospodarcze, są bardziej aktywni i łatwiej przyswajają innowacje techniczne, dokształcają się i szybciej przyuczają się do innych zawodów. Gmina powinna stworzyć jasny program rozwoju oświaty i edukacji na wsi, w tym celu . Kształcenie dorosłych można oprzeć na bazie istniejących szkół podstawowych i gimnazjów.

W grupie czynników jakości zasobów pracy w rolnictwie niskie oceny wiążą się przede wszystkim z wykształceniem ludności rolniczej – zarówno użytkowników gospodarstw, jak i pozostałych członków rodzin rolniczych .

W obrębie indywidualnych gospodarstw rolnych najliczniejszą grupę stanowią osoby z wykształceniem podstawowym i bez wykształcenia (44,3 %) oraz zasadniczym zawodowym (31,3 %). Próg wykształcenia średniego (wykształcenie średnie, policealne i wyższe) przekroczony został jedynie przez 24,4 % ludności w wieku 15 lat i więcej.

Analizę wykształcenia ludności rolniczej przeprowadzono z punktu widzenia rozwoju produkcji rolniczej (wykształcenie użytkowników-kierowników gospodarstw rolnych) oraz możliwości pozarolniczej aktywności zawodowej (wykształcenie pozostałych, oprócz użytkowników, członków rodzin rolniczych). Wykazano, że barierą rozwoju rolnictwa oraz jego dostosowania się do warunków gospodarki rynkowej jest niski poziom wykształcenia użytkowników gospodarstw rolnych (wykształcenie podstawowe i bez wykształcenia – 46,5%).Ponadto zjawiskiem niekorzystnym jest odnotowana wyraźna przewaga gospodarstw prowadzonych przez osoby z wykształceniem nierolniczym (302 gosp.; wykształcenie rolnicze 170 gosp.). Przeprowadzona analiza wykazała także ograniczone – ze względu na niskie kwalifikacje ludności zamieszkałej w obrębie gospodarstw rolnych – możliwości rozwoju pozarolniczych form zatrudnienia (46,5 % ludności o wykształceniu podstawowym i bez wykształcenia).

Z danych zamieszczonych w Strategii rozwoju woj. kujawsko - pomorskiego. Bilans otwarcia (1999), wynika, że gmina Janikowo ma od 20-25% użytkowników indywidualnych gospodarstw rolnych z wykształceniem średnim i wyższym.

Wzrost poziomu wykształcenia i kwalifikacje mieszkańców wpływają na rozwój społeczno-gospodarczy każdego obszaru, bowiem od poziomu wykształcenia zależy przystosowanie społeczeństwa do funkcjonowania w bardzo dynamicznej, podlegającej szybkim zmianom rzeczywistości społeczno-gospodarczej. Bowiem w aktualnych warunkach o pozycji społecznej i statusie materialnym mieszkańców coraz częściej decydują kwalifikacje, umiejętności szybkiego poszerzania wiedzy i dostosowywania kierunków wykształcenia do potrzeb rynku. A niski poziom wykształcenia ludności rolniczej jest aktualnie podstawową barierą restrukturyzacji gospodarczej wsi i rozwoju działalności pozarolniczych.

Powyższe potrzeby są również zapisane w Strategii rozwoju woj. kujawsko-pomorskiego, gdzie pierwszym celem operacyjnym jest podniesienie poziomu wykształcenia mieszkańców (Biuletyn Sejmiku województwa kujawsko-pomorskiego, nr 13 lipiec 2000, s. 19).

Na to zagadnienie nakłada się również wiek rolników, którzy w gminie Janikowo są stosunkowo jeszcze młodzi, bowiem właścicielami gospodarstw indywidualnych, jak wykazały badania kwestionariuszowe i wynika z danych statystycznych były na ogół osoby w wieku 40-49 lat (27,8 %), od 30-39 ( 22,2%) i 50-59 lat (17,9 %). Udział młodych gospodarzy do 40 roku życia wynosił 30,2 %, natomiast w wieku emerytalnym 14,6 %. Zatem, właścicielami gospodarstw indywidualnych były osoby w niezbyt jeszcze zaawansowanym wieku, średnio 49 lat.

Ocena struktury wieku i płci ludności rolniczej (łącznie z działkami rolnymi) nie wykazała istotnych barier demograficznych w rozwoju rolnictwa - ludność w wieku do 20 lat obejmuje 31,2 %, w wieku powyżej 60 lat 17,5 % ludności rolniczej. Korzystne uwarunkowania demograficzne rozwoju rolnictwa wiążą się także ze strukturą płci ludności rolniczej. Relatywnie niski wskaźnik feminizacji (liczba kobiet na 100 mężczyzn) odnotowano jedynie w przedziale wiekowym 30-39 lat (84,3).

Porównanie danych demograficznych z lat 1988-1996 pozwala stwierdzić, że w okresie transformacji ustrojowej, w wyniku problemów na pozarolniczym rynku pracy, nastąpiło zahamowanie odpływu migracyjnego z rolnictwa, co z jednej strony przyczyniło się do wzrostu liczby osób pracujących głównie w gospodarstwach rolnych (zjawisko negatywne), a z drugiej do poprawy struktury demograficznej ludności rolniczej – wzrostu liczby osób młodych oraz obniżenia tempa defeminizacji (zjawiska pozytywne).

7.1.2. Potrzeba poprawy infrastruktury wsi (gazyfikacja, kanalizacja, drogi, grunty wymagające rekultywacji itp.).

W wielu opracowaniach naukowych podkreśla się, że to właśnie poziom rozwoju infrastruktury w gminie oddziałuje na jej wielofunkcyjny charakter. Należy ogólnie stwierdzić, że w gminie Janikowo w zakresie infrastruktury sytuacja jest na średnim poziomie.

poniższe uzupełnić

Analiza przeprowadzona w maju, czerwcu, lipcu i sierpniu 2000 roku wśród mieszkańców gminy (bezpośredni wywiad kwestionariuszowy objął 488 gospodarstw domowych, z obszaru miasta Janikowa 211 gospodarstw domowych liczących 684 osoby i z terenów wiejskich gminy 277 gospodarstw domowych liczących 1108 osób. Łącznie uzyskane opinie reprezentują poglądy 1792 mieszkańców miasta i gminy Janikowo, a także przeprowadzono badania ankietowe wśród 80 najważniejszych podmiotów gospodarczych) wykazała, że drogi rolne i dojazdowe są w niezbyt dobrym stanie, i że ogólnie stan komunikacji drogowej w gminie( zwłaszcza na obszarach wiejskich) jest niezbyt dobry, co jest poważną niedogodnością dla mieszkańców gminy oraz prawidłowego i sprawnego funkcjonowania podmiotów gospodarczych. W opinii ankietowanych najwyżej oceniono poziom telefonizacji gminy i wyposażenia w placówki handlowe i gastronomiczne.

Powyższe potrzeby są również zapisane w Strategii rozwoju województwa kujawsko - pomorskiego w punkcie 3 i 11(Biuletyn Sejmiku województwa kujawsko - pomorskiego, nr 13 lipiec 2000, s. 19).

7.1.3. Potrzeba powiększania gospodarstw indywidualnych

Z przeprowadzonej wcześniej, w rozdziale 4, analizy struktury użytkowania ziemi w gminie wyraźnie wynika, że podstawową rolę w gospodarce gminy odgrywa rolnictwo bowiem 80,7% powierzchni gminy wykorzystywane jest w celach rolniczych. Dominują grunty orne (96,3 % udziału użytków rolnych).

Wysoki udział rolnictwa w gminie odzwierciedla się również w sektorowej strukturze miejsc pracy, gdzie rolnictwo ma znaczną rolę.

Liczba ludności rolniczej zdefiniowana jako liczba osób w gospodarstwach domowych z użytkownikiem indywidualnego gospodarstwa rolnego wynosiła w 1996 r. 2114 osób. Analizowana kategoria ludności ulega w latach 1988-1996 zmniejszeniu (ubyło 285 os.), co przyczyniło się do spadku jej udziału w ogólnej liczbie ludności w mieście i gminie Janikowo - z 18,5 % w 1988 do 15,3 % w 1996 r. oraz obniżenia gęstości zaludnienia rolniczego (osoby/100 ha u.r.) z 44,1 os. (1988 r.) do 38.5 os. (1996 r.).

Wypada jednak zauważyć, że stosunkowa mała jest liczba podmiotów gospodarczych związanych z obsługą rolnictwa i ludności wiejskiej w gminie (jest to mniej niż 1/7 działających tutaj podmiotów gospodarczych- w wyniku badań ankietowych wśród właścicieli podmiotów gospodarczych stwierdzono, ze infrastruktura gospodarcza dotycząca obsługi rolnictwa jest niewystarczająca, oceniono ją bowiem na 1,5 w skali 3 stopniowej).

Przedstawione dane wskazują, że pod względem gospodarczym w gminie najsilniejszą pozycję na wiejskim rynku miejsc pracy zajmuje rolnictwo. Polepszanie się sytuacji materialnej ludności rolniczej może spowodować w perspektywie większe zapotrzebowanie na miejscowe usługi w samym rolnictwie, jak i również zwiększone potrzeby w zakresie usług świadczonych przez infrastrukturę bytową i społeczną na terenie gminy. W perspektywie to powinno spowodować przyrost liczby podmiotów gospodarczych związanych z zaopatrzeniem w usługi rolnictwa i ludności wiejskiej. Z kolei ożywienie zbytu wiejskich produktów żywnościowych na rynku najbliższych miast (Inowrocławia, Torunia i Bydgoszczy) może spowodować rozwój drobnego przetwórstwa rolnego w gminie. Zwiększenie dochodowości gospodarstw rolnych w gminie, jak wynika z badań terenowych i ankiet przeprowadzonych wśród rolników, upatrywane jest m.in. poprzez zwiększenie wielkości areału gospodarstw i wysokotowarową produkcję rolną i wprowadzanie nowych odmian zboża i ras zwierząt inwentarskich. Prezentowane tutaj spostrzeżenia powstały w oparciu o istniejący materiał statystyczny, dane Urzędu Gminy oraz o bezpośrednio przeprowadzone badania kwestionariuszowe i obserwacje w terenie dokonane na 277 gospodarstwach rolnych.

Jak już w rozdziale czwartym zaznaczono, rodziny wiejskie związane z użytkowaniem gospodarstwa lub działki rolnej liczą 3 400 osób, tj. 24,5 % ogółu mieszkańców gminy.

Analiza porównawcza struktury własnościowej rolnictwa w mieście i gminie Janikowo w latach 1988-1998 wykazała spadek powierzchni gruntów w użytkowaniu gospodarstw rolnych sektora publicznego (głównie PGR). Ubyło 638 ha użytków rolnych, co przyczyniło się do obniżenia udziału gruntów sektora publicznego w ogólnej powierzchni użytków rolnych z 15,4 % w 1988 r. (1130 ha) do 6,6 % w 1998 r. (492 ha). Z kolei w ramach sektora prywatnego z jednej strony nie odnotowano istotnych zmian powierzchni w grupie gospodarstw indywidualnych i spółdzielczych, a z drugiej pojawiła się nowa, nie występująca w 1988 r., forma własnościowa rolnictwa – spółka prawa handlowego. Przyczyniło się to do wzrostu udziału sektora prywatnego w ogólnej powierzchni użytków rolnych z 81,2 % (1988 r.) do 91,6 % (1998 r.). Wzrost ten przede wszystkim wiąże się z dzierżawą gruntów skarbowych.

Wyraźne zmiany zachodzą w strukturze wielkości indywidualnych gospodarstw rolnych w gminie.

Specyficzny, wyróżniający się brakiem dopływu gruntów do gospodarstw rodzinnych, charakter przemian własnościowych w rolnictwie gminy Janikowo, zdeterminował tempo i kierunki przemian w strukturze wielkościowej indywidualnych gospodarstw rolnych (por. tab. 4.8). W latach 1987-1996 odnotowano wzrost przeciętnej wielkości gospodarstwa od 9,7 ha do 11,7 ha. Jednakże przyrost ten wynikał głównie ze zmiany definicji spisowej indywidualnego gospodarstwa rolnego (1987 r. – powyżej 0,5 ha powierzchni ogólnej; 1996 r. – powyżej 1,0 ha użytków rolnych) - nie był efektem procesu koncentracji ziemi. Wskazuje na to przyrost liczby i powierzchni gospodarstw w grupie obszarowej 2-5 ha oraz spadek w przedziale 10-15 ha.

Analiza porównawcza struktury wielkościowej gospodarstw w latach 1992-2000 wykazała, że zachodzące procesy agrarne cechują się dużym zróżnicowaniem przestrzennym. Według danych Urzędu Miasta i Gminy Janikowo w 2000 r. przeciętna wielkość indywidualnego gospodarstwa rolnego wynosiła 10,4 ha. Miernik ten charakteryzuje się dużym zróżnicowaniem terytorialnym – od 2,0 ha w mieście Janikowo i 7,2 ha w soł. Kołuda Mała do 18,2 ha w soł. Trląg. Porównanie średniej wielkości gospodarstwa w latach 1992 i 2000 wykazało niewielką tendencję spadkową (średnio w gminie –0,1 ha).

Analiza porównawcza liczby i powierzchni indywidualnych gospodarstw rolnych w poszczególnych grupach obszarowych w latach 1992-2000 pozwoliła także ujawnić zachodzący proces polaryzacji struktury wielkościowej gospodarstw. Wzrost liczby i powierzchni gospodarstw charakteryzuje gospodarstwa najmniejsze (do 7 ha) i największe (powyżej 15 ha). Z kolei tendencja spadkowa obejmuje grupę gospodarstw średnich tj. 7-10 ha oraz 10-15 ha. W wyniku powyższego procesu w strukturze wielkościowej gospodarstw umocniły swoją pozycję gospodarstwa powyżej 15 ha. Zajmują one blisko 55 % ogólnej powierzchni indywidualnych gospodarstw rolnych. Odsetek ten cechuje się dużym zróżnicowaniem przestrzennym. Najwyższa wartości analizowanego miernika występuje w sołectwie Trląg (88,8 %). Z kolei niski udział gospodarstw powyżej 15 ha w ogólnej powierzchni indywidualnych gospodarstw rolnych (poniżej 50 %) charakteryzuje sołectwa: Kołuda Mała (30,2 %), Góry (41,4 %), Ludzisko (43,2 %). Występuje tam niekorzystna struktura wielkościowa gospodarstw, a relatywnie niska przeciętna wielkość gospodarstwa stanowi główną barierę rozwojową rolnictwa. Na tych obszarach poprawa struktury wielkościowej gospodarstw, ze względu na brak rezerw gruntów państwowych przeznaczonych na upełnorolnienie rolnictwa, zachodziła poprzez zmniejszanie areału gospodarstw średnich i zasilanie ich gruntami największych – powyżej 15 ha.

Z badań i wywiadów kwestionariuszowych wynika, że 72,2% ankietowanych rolników w przyszłości przy sprzyjających okolicznościach planuje powiększyć swoje gospodarstwo rolne, aby podnieść jego opłacalność i dochodowość. Zamiary rolników względem swoich gospodarstw w zasadzie koncentrują się na zwiększeniu ich dochodowości. Blisko 69 % uczestniczących w badaniu rolników deklaruje chęć zwiększenia produkcji, głównie poprzez powiększenie swojego gospodarstwa (72,2 %). Jednak niewielu rolników chce wprowadzić do swoich gospodarstw zmiany o charakterze strukturalnym. 5,2 % respondentów rolników deklarowało chęć podjęcia działalności agroturystycznej. Wszystkie inne pomysły zmian deklarowało 25,8 % badanych rolników. Przestawieniem się na inny niż dotychczas profil upraw zainteresowanych było 4,9 %, a na inny profil chowu zwierząt 8,2 % ankietowanych rolników. Warto tu podkreślić, że stosunkowo niewielu badanych rolników chciało sprzedać gospodarstwo (9,8 %), bądź też oddać posiadaną ziemię za rentę strukturalną (4,9 %). Najczęściej z tych gospodarzy rekrutowały się osoby niechętne powiększeniu swojego gospodarstwa rolnego (17,6 % rolników). Stosunkowo mała część gospodarstw rolnych podejmuje się przetwarzania wytwarzanych płodów rolnych, zaledwie 22,2 %. Częściowo wytwarzane płody rolne przetwarza 30,6 % gospodarstw. Pozostałe 47,2 % rolników nie podejmuje takiej działalności. Stopień zmechanizowania gospodarstw rolnych deklarowany przez ich właścicieli jest generalnie niewystarczający; tak ocenia 46,8 % badanych rolników. Pozostali wskazywali wystarczające (37,1 %) lub zadowalające (16,1 %) wyposażenie w maszyny rolnicze swoich gospodarstw. Nabywanie nowoczesnej wiedzy rolniczej odbywa się głównie poprzez programy telewizyjne (62,8 % badanych właścicieli gospodarstw rolnych) oraz prasę (53,8 %), natomiast rola radia jest już niewielka (17,9 %). Również w podnoszeniu wiedzy niewielkie znaczenie mają kursy, w których deklaruje uczestnictwo 25,6 % ankietowanych rolników. Pewne znaczenie w pogłębianiu wiedzy rolniczej mają tradycje i przekazy rodzinne (14,1 %).

Takie poglądy ujawniające się w opiniach respondentów wskazują, że istnieje świadomość wśród mieszkańców gminy, że tylko duże gospodarstwo rolne może być opłacalne i dać dobre utrzymanie rodzinie.

7.1.4. Potrzeba zagospodarowania państwowej ziemi.

W gminie, jak już wcześniej wspomniano, dominuje prywatna własność ziemi

Przemiany agrarne w gminie Janikowo, zachodzące w okresie transformacji ustrojowej, wyróżniają się niewielkim transferem gruntów z byłego sektora uspołecznionego (PGR,RSP) do indywidualnych gospodarstw rolnych.. Spośród dwóch gospodarstw państwowych występujących w 1988 r., jedno z nich (Zakład Doświadczalny Instytutu Zootechniki w Kołudzie Wielkiej) zachowało swój areał i jako gospodarstwo Ministerstwa Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej (własność Państwowych Osób Prawnych) pozostało w ramach sektora publicznego, a drugie (PGR w Głogówcu), zachowując wielkoobszarowy charakter, przekształciło się w spółkę sektora prywatnego. Nie odnotowano także istotnego dopływu gruntów do rolnictwa indywidualnego ze strony gospodarstw spółdzielczych (RSP w Janikowie, RSP w Trlągu), które dostosowały się do warunków gospodarki rynkowej, przez co zachowały swój areał. Taki kierunek przemian agrarnych, zachowujący wielkoobszarowy charakter gospodarstw byłego sektora uspołecznionego, hamuje proces koncentracji ziemi w rolnictwie indywidualnym

Analiza zróżnicowania przestrzennego struktury własnościowej rolnictwa w gminie Janikowo wykazała dominację sektora prywatnego (oprócz soł. Kołuda Wielka), a w jego ramach indywidualnych gospodarstw rolnych (oprócz soł. Głogówiec). Obecnie w gminie Janikowo występują ograniczone możliwości poprawy (modernizacji) struktury agrarnej. Wynika to z niewielkiej powierzchni niezagospodarowanych gruntów w zasobie Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa (zaledwie 5,8 ha).

Jednocześnie w zakresie MOŻLIWOŚCI aktywizacji gminy Janikowo za najważniejsze uznano:

1. Możliwość wykorzystania zasobów ludzkich;

2. Możliwość wykorzystania zasobów pracy;

3. Możliwość wykorzystania pozarolniczych miejsc pracy na miejscu;

4. Możliwość wykorzystania walorów rekreacyjno-wypoczynkowych;

5. Możliwość wykorzystania rezerw produkcyjnych wytwórczych miejscowych podmiotów gospodarczych i zwiększenie ich zasięgu oddziaływania;

6. Możliwość wykorzystania słabszych gleb i nieużytków pod budownictwo mieszkaniowe i gospodarcze

7.1.5. Możliwości wykorzystania zasobów ludzkich.

W miejsko-wiejskiej gminie Janikowo występuje na jej wiejskich obszarach wiejskich (na których to obszarach w większości województwa kujawsko-pomorskiego, jak również w pozostałej części kraju odnotowuje się depopulację wsi) począwszy od 1980 roku niewielka ich depopulacja. Natomiast w samej siedzibie gminy, mieście Janikowie, pomimo, ze jest ono położone w bliskim sąsiedztwie atrakcyjnych ośrodków miejskich jakimi są Inowrocław, Toruń i Bydgoszcz obserwuje się od dłuższego czasu przyrost liczby mieszkańców.

Przyrost w mieście jest tak znaczny, że w ostatnim 20-leciu nastąpił wyraźny wzrost liczby ludności stałej całej gminy Janikowo o prawie 12% tj. o 1567 osób (w 1980r - 12 339 osób, a w 2000r – 13 906 osób).

Przy czym warto zaznaczyć, że jest to w porównaniu z innymi gminami wiejskimi sytuacja dość wyjątkowa, bowiem w niewielu gminach wiejskich położonych blisko miast obserwuje się wzrost liczby ludności. Na przykład w gminie Inowrocław odnotowuje się ubytek liczby ludności, gdzie ludność gminy “wysysana” jest przez miasto Inowrocław. W przypadku gminy Janikowo, która pomimo tego, że położona jest w pobliżu tak dużych miast jak Inowrocław, Toruń czy Bydgoszcz zauważyć można od końca lat 80-tych wzrost liczby jej mieszkańców.

Przyrost naturalny w gminie traktowanej łącznie (który jest wynikiem zmian w poziomie urodzeń i zgonów) jest dodatni i kształtuje się na poziomie 5,2‰. Uwzględniając w miarę młodą strukturę demograficzną w mieście Janikowie należy oczekiwać, że poziom prokreacji ludności będzie utrzymywał się (uwzględniając krajowe trendy w zachowaniach prokreacyjnych) na podobnym poziomie. Na obszarach wiejskich przyrost ten w obecnym 2000 roku jest ujemny, co wynika z ogólnego procesu starzenia się ludności i w związku z tym małej prokreacji.

Gmina Janikowo nie odbiega pod względem zmian poziomu wskaźnika zawierania małżeństw, poziomu urodzeń i wskaźnika zgonów oraz przyrostu naturalnego od ogólnej tendencji jaką obserwuje się od początku lat dziewięćdziesiątych w Polsce. Ponadto nie bez znaczenia na poziom wymienionych wskaźników ma bliskie położenie prężnych ośrodków miejskich – Inowrocławia, Torunia i Bydgoszczy, które modyfikują zachowania prokreacyjne mieszkańców gminy upodabniając je do miejskiego poziomu.

Ważną zmianą jakościową w zakresie przemian demograficznych w gminie Janikowo jest to, że od wielu lat zwiększa się liczba osób imigrujących na jej teren przy zmniejszającym się odpływie ludności.

Chociaż należy podkreślić, że w latach 80-tych saldo migracji na obszarach wiejskich gminy Janikowo było ujemne, jednakże w latach 90-tych obserwuje się również tu przewagę napływu ludności nad odpływem (za wyjątkiem roku 1999).

Pomimo, że jest to gmina miejsko-wiejska saldo migracji od początku lat 90-tych jest dodatnie (obserwuje się przewagę napływu ludności na obszar gminy nad odpływem). Fakt ten należy odnotować szczególnie, bowiem w większości wiejskich gmin województwa kujawsko - pomorskiego saldo migracji do początku lat dziewięćdziesiątych było ujemne.

Związane jest to z osiedlaniem się na terenie gminy wielu mieszkańców z innych obszarów woj. kujawsko-pomorskiego. Wydaje się, że sytuacja ta w gminie Janikowo wynika z atrakcyjności miasta Janikowa i jej położenia blisko Inowrocławia, dla którego obszar gminy jest atrakcyjnym miejscem zamieszkania (stosunkowo blisko miasta, przy dogodnym połączeniu komunikacyjnym).

Z przeprowadzonych badań wynika, że w latach 1991-2000 (do lipca) w odpływie do Inowrocławia z gminy Janikowo brało udział 366 osób, co stanowi prawie 23% łącznego ogólnokrajowego odpływu z gminy, do Bydgoszczy zaś w tym samym okresie czasu przeniosło się 97 osób co stanowi 6 % ogólnego odpływu z gminy.

W napływie na teren gminy Janikowo udział miasta Inowrocławia jest nieco mniejszy i wynosi on za analizowany okres 303 osoby, co stanowi 13% całkowitego ogólnokrajowego napływu na teren gminy, natomiast napływ z Bydgoszczy wynosił 118 osób co daje nieco ponad 5% ogólnego napływu do gminy Janikowo).

Z przeprowadzonej analizy demograficznej wynika, że w gminie przybywa zasobów ludzkich, przy czym ich struktura jest zróżnicowana. Obecnie w gminie ludność w wieku przedprodukcyjnym stanowi 3639 osób (26,2%), w wieku produkcyjnym 8394 (60,4%) i poprodukcyjnym 1870 osób (13,4%). Warto tu podkreślić, że z roku na rok maleje liczba młodzieży do lat 17 a wzrasta liczba ludności w wieku produkcyjnym i poprodukcyjnym. Aczkolwiek gmina Janikowo należy do jeszcze stosunkowo młodych pod względem demograficznym gmin, to obserwując trendy demograficzne, należy się spodziewać, że w najbliższym czasie będzie się zmniejszać liczba ludności w wieku przedprodukcyjnym przy jednocześnie dużym wzroście ludności w wieku produkcyjnym i poprodukcyjnym. Sytuacja to może niekorzystnie odbić się na rynku pracy - potęgując problem bezrobocia i opieki społecznej dla bezrobotnych i ludzi starszych.

W gminie jak już wcześniej wspomniano, struktura płci jest zrównoważona (50,6% kobiet i 49,4% mężczyzn) przy czym uwzględniając tendencje demograficzne w gminie w ciągu kilku lat proporcje te zostaną naruszone i wskaźnik feminizacji będzie powoli wzrastał (uwzględniając dłuższy okres życia kobiet).

W latach 70-tych, 80-tych a nawet 90-tych we wsiach województwa kujawsko-pomorskiego obserwowano raczej defeminizację tj. więcej było mężczyzn niż kobiet. Również na wiejskim obszarze gminy Janikowo przypada obecnie 100 mężczyzn na 96 kobiet (lipiec 2000r). W ocenie demografów taka struktura płci jest zjawiskiem wyjątkowym w warunkach europejskich i określa się je jako zjawisko charakterystyczne dla obszarów z gospodarką surowcową i wczesnego rozwoju gospodarczego.

W ostatnich latach zanika dotychczasowy proces maskulinizacji (liczba mężczyzn na 100 kobiet) wsi kujawsko -pomorskiej. Sytuacja ta wiązała się z tym, że dawniej z obszarów wiejskich był duży odpływ kobiet do miast w tym również do Janikowa i Inowrocławia, obecnie kobietom coraz trudniej znaleźć miejsce pracy w mieście.

Z migracjami ze wsi i strukturami demograficznymi łączy się proces starzenia się ludności – dotyczy to również gminy Janikowo. Obserwujemy tu wzrost imigracji, wzrost bezwzględnej liczby ludności oraz wzrost ludności w wieku produkcyjnym.

Generalnie struktura wieku ludności w gminie Janikowo kształtuje się korzystnie z punktu widzenia angażowania jej w procesy rozwojowe. Występuje stosunkowo jeszcze niski udział ludności w wieku poprodukcyjnym - oscyluje wokół 13 %. Struktura płci i wieku mieszkańców gminy Janikowo wskazuje na wysoki poziom jej zurbanizowania demograficznego, bardziej podobny do struktur miejskich aniżeli wiejskich.

7.1.6. Możliwości wykorzystania zasobów pracy

Syntetyczną miarą poziomu rozwoju gospodarczego jest m.in. wskaźnik stanowisk pracy na miejscu i czynnych zawodowo. Strukturę zawodową ludności miast i wsi wyraża się w układzie sektorów (I, II, III). Ich zmiana niekiedy występuje płynnie innym razem skokowo, zwłaszcza w ostatnim dziesięcioleciu.

Wprawdzie z sektorowej struktury miejsc pracy w gminie Janikowo na terenach wiejskich wynika, że nadal dominującą rolę w jej gospodarce ma rolnictwo, zaś na obszarze miasta dominującą jest działalność produkcyjna wraz z budownictwem (tzw. II sektor gospodarczy) oraz transportem. Duże znaczenie, zwłaszcza w mieście, jako dostarczyciel miejsc pracy mają handel i usługi. Wśród nich najważniejszą rolę pełnią tzw. “usługi budżetowe”, które obejmują edukację, kulturę, ochronę zdrowia, opiekę społeczną, administrację.

Warto tutaj dodać, że duża liczba mieszkańców gminy Janikowo dojeżdża do pracy w Inowrocławiu (badania bezpośrednie na terenie gminy ujawniły, że spośród ich mieszkańców 317 osób dojeżdżało do pracy do w Inowrocławiu (294 osoby) i do Bydgoszczy (23 osoby), Mogilna. Uwzględniając pozostałą prawie 1/3 liczby ogółu posesji w gminie (które nie objęto bezpośrednim badaniem terenowym) i zamieszkujące w nich osoby, należy szacować, że dojazdy do pracy z gminy Janikowo do Inowrocławia i Bydgoszczy sięgają łącznie 500-520 osób. Gmina Janikowo daje również pracę mieszkańcom innych gmin i miast, najsilniej w tym zakresie powiązana jest z Inowrocławiem, Mogilnem, Strzelnem.

Działające na terenie gminy podmioty gospodarcze w liczbie 667 dają zatrudnienie i utrzymanie ich właścicielom i z reguły najbliższej rodzinie. Są to przeciętnie (za wyjątkiem kilku dużych podmiotów) małe jednostki działalności gospodarczej zatrudniające od 1 do 2 osób. Średnio przypada 1,5 osoby na jeden podmiot gospodarczy. W sumie daje to 542 miejsca pracy. Najwięcej podmiotów gospodarczych związanych jest z działalnością w III sektorze gospodarczym w handlu (44,3%) i usługach materialnych (17,5%), w usługach niematerialnych (9,6%) i gastronomii (2,1%). Stwarzają one ponad 73,5 % miejsc pracy swoim właścicielom i ich krewnym. Uzupełniają je podmioty gospodarcze działające w II sektorze gospodarczym (przemysł - 13,2% i budownictwo- 6,2%). W transporcie zaś działa 7% ogólnej liczby podmiotów gospodarczych. Spośród 677 podmiotów gospodarczych zarejestrowanych w gminie z obsługą rolnictwa i ludności wiejskiej w gminie związane jest niecałe 5% działających tutaj podmiotów gospodarczych.

W celu przeanalizowania sytuacji w gminie Janikowo w zakresie funkcjonowania podmiotów gospodarczych wśród właścicieli najważniejszych podmiotów (80 podmioty ) przeprowadzono badania ankietowe. Uczestniczące w badaniu ankietowym podmioty gospodarcze zatrudniały łącznie 542 osoby, z czego 47 % stanowili mężczyźni a 53 % kobiety. Rynkiem zbytu dla ich produktów i usług był rynek lokalny (miejscowy - miasto i gmina Janikowo), na którym lokowali 62% swojej działalności. Rynek regionalny(województwo kujawsko - pomorskie) miał już dużo mniejsze znaczenie (35%). W większości są to więc przedsiębiorstwa małe, niewiele jest przedsiębiorstw dużych, dlatego rozprowadzanie wytwarzanych produktów i usług na rynku krajowym, a tym bardziej zagranicznym byłoby dla nich nieopłacalne.

Prawie 40% przedsiębiorców zamierza w niedługim czasie podjąć w swojej firmie określone inwestycje, 21,7 % planuje zwiększyć zatrudnienie, a 11%. właścicieli firm planuje w najbliższym czasie zmniejszyć zatrudnienie. A zatem większość przedsiębiorców myśli o rozbudowie swoich firm. 4% właścicieli zamierza przenieść swoje przedsiębiorstwo w inne miejsce poza teren gminy. Ankietowani przedsiębiorcy aż w 62,1% są zdania, że powinno zostać uruchomione połączenie MZK pomiędzy Inowrocławiem a ich miejscem zamieszkania. Ułatwiłoby to dojazdy, skutkiem czego usprawnione zostałoby załatwianie wielu spraw. Dziwić może fakt, że 7% respondentów nie podziela tego zdania, gdyż obawia się rozwoju konkurencji dla prowadzonego przez nich interesu, 26% nie ma zdania na ten temat.

Z powyższego wynika, że podmioty gospodarcze działające na terenie gminy są tu trwale osadzone i w nich również należy upatrywać pracodawców, tym bardziej, ze część z nich ma zamiar, najbliższej przyszłości, zwiększyć zatrudnienie.

Z powyższych danych wynika (struktury miejsc pracy w gminie i dojazdów do pracy poza gminę), że z roku na rok powiększa się liczba pozarolniczych miejsc pracy na wsi i pozarolniczych źródeł utrzymania. Na terenie gminy dokonują się ważne przemiany społeczno-zawodowe. Są one wynikiem narastania na wsi niezarobkowych źródeł utrzymania, wzrostu pozarolniczych miejsc pracy w gminie oraz dojazdów do pracy do miasta Janikowa i Inowrocławia oraz imigracji ludności w wieku produkcyjnym. Dojazdy do pracy do miasta Janikowa czy Inowrocławia ułatwia bardzo wysoki, jak na warunki wiejsko-miejskie wskaźnik motoryzacji (liczba samochodów osobowych na 1000 mieszkańców gminy.

Z powyższych przesłanek wynika wniosek o celowości pozarolniczej aktywizacji gminy Janikowo (zagadnienie to, jak się wydaje, należy traktować łącznie z miastem Janikowem, od którego mogą pójść impulsy rozwojowe i z którym to miastem gmina jest powiązana nie tylko administracyjnie ale również funkcjonalnie.

7.1.7. Możliwości wykorzystania pozarolniczych miejsc pracy na wsi

W gminie Janikowo istnieją duże możliwości wykorzystania pozarolniczych miejsc pracy.

Przy czym funkcje pozarolnicze z ekonomicznego punktu widzenia mogą być wywołane z jednej strony impulsami oddolnymi (lokalnymi), które zależą od warunków miejscowych tj. systemu gospodarki rolniczej w danej gminie, poziomu dochodów ludności wiejskiej itp., z drugiej strony mogą być kreowane zewnętrznie (wywołane np. wzrostem dochodów ludności miejskiej Janikowa, Inowrocławia, która tworzy pozarolnicze funkcje w gminie, poziomem rozwoju ekonomicznego kraju, polityką finansową i prawną państwa itp.).

Należy podkreślić, ze we wsiach położonych blisko miast (gminach zurbanizowanych), a do takich należy gmina Janikowo istnieją przeciętnie większe możliwości ich wielofunkcyjnego rozwoju.

Tym bardziej, ze na terenie gminy jak już wcześniej wspomniano, są korzystne przeobrażenia w zakresie stopnia rozwoju funkcji pozarolniczych. Świadczy chociażby o tym udział zatrudnionych w zawodach pozarolniczych (wśród osób czynnych zawodowo w gminie), udział ziemi rozdysponowanej na cele pozarolnicze i stale wzrastająca liczba firm i podmiotów gospodarczych zajmujących się działalnością pozarolniczą (por. rozdział 5) jak również udział dochodów z pracy pozarolniczej w strukturze dochodu osobistego ludności wiejskiej i udział dochodu w budżecie Gminy Janikowo ze źródeł nierolniczych.

Warto przy tym zaznaczyć, że również samo rolnictwo wpływa bezpośrednio na rozwój pozarolniczych funkcji gminy Janikowo.

Mamy tu na uwadze m.in: usługi produkcyjne dla rolnictwa (których liczba niestety ulega zmniejszeniu i jest w tym zakresie pewne niedoinwestowanie, liczba rzemieślników również ulega zmniejszaniu), usługi dla ludności, przetwórstwo rolne i spożywcze oraz budownictwo gospodarczo-produkcyjne

Duże możliwości upatruje się w rozwoju usług dla ludności, tym bardziej, ze w ostatnich latach w tym zakresie obserwuje się zarówno negatywne jak i pozytywne tendencje. Do negatywnych przejawów transformacji ustrojowej na wsi zaliczyć możemy m.in. likwidację licznych bibliotek gminnych, kiosków RUCH, klubów rolnika, spadek liczby przedszkoli i szkól podstawowych. Do pozytywnych przeobrażeń w gminie Janikowo, w samym mieście jak i a obszarach wiejskich, należy zaliczyć powstawanie licznych sklepów sprzedaży detalicznej, zakładów gastronomicznych i innych punktów handlowych. Chociaż w tym zakresie, jak wykazały badania ankietowe (zarówno wśród mieszkańców jak i podmiotów gospodarczych) istnieją w gminie pewne niedobory i poprawa tej sytuacji jest jedną z szans rozwoju pozarolniczych miejsc pracy.

Również istnieje możliwość tworzenia przemysłowych miejsc pracy, bowiem z przeprowadzonych badań ankietowych wśród właścicieli podmiotów gospodarczych wielu z nich w najbliższej przyszłości zamierza zwiększyć zatrudnienie jeśli będą stworzone ku temu warunki (kredyty, preferencje itp.).

Nieograniczone wręcz możliwości gmina Janikowo ma w zakresie tworzenia usług dla turystyki, wypoczynku i rekreacji (większość ankietowanych wykazała na braki w tym zakresie).

Z wyżej wspomnianych rozważań wynika, że decydującym warunkiem dla kreowania proefektywnych wielofunkcyjnych przekształceń strukturalnych gminy Janikowo jest stopień rozwoju infrastruktury społecznej i technicznej.

7.1.8. Możliwości wykorzystania walorów rekreacyjno -wypoczynkowych

Turystyka, wypoczynek, rekreacja – to pojęcie nieodłącznie związane z życiem każdego z nas. Obok prawa do pracy każdy człowiek ma niezaprzeczalne prawo do wypoczynku.

Gmina Janikowo położona jest w strefie granicznej dwóch jednostek historycznych: Pałuk i Kujaw mających wysokie walory rekreacyjno wypoczynkowe. Jest to obszar ze znaczną liczbą jezior, parków dworskich, szczególnie przydatny dla turystyki i rekreacji podmiejskiej. Powinien zostać wyposażony w utwardzone drogi piesze, rowerowe i jeździeckie, nawiązujące do już istniejących tu dróg lokalnych oraz w punkty widokowe i dla plenerów malarskich.

Obydwie części gminy, zarówno ta położona w strefie wysoczyzny morenowej falistej (Pałuki) i ta związana z Kujawami nadają się do rekreacji podmiejskiej o charakterze wycieczek pieszych, rowerowych, jeździeckich, dla wędkarstwa rekreacyjnego (ale także do rynkowej hodowli ryb).

Zaś dominująca na obszarach wiejskich gminy gospodarka rolna powinna zostać wzmocniona wyspecjalizowanymi usługami dla rolnictwa i mieszkańców wsi. Jest tu miejsce dla rozwoju małych podmiotów gospodarczych. Dodatkową funkcją możliwą do wprowadzenia do niektórych gospodarstw rolnych jest działalność agroturystyczna. Tym bardziej, że turystyka rustykalna (wiejska) w Polsce zaczyna ze względu na duże zapotrzebowanie mieszkańców miast intensywnie się rozwijać.

Z przeprowadzonych badań ankietowych wynika, że prawie 90% respondentów (zarówno wśród mieszkańców gminy, jak i podmiotów gospodarczych) uważa, że gmina powinna rozwijać również funkcję wypoczynkowo-rekreacyjną. 58% ankietowanych twierdzi, że w celu przyciągnięcia turystów i wczasowiczów powinno powstac pole namiotowe, 47% badanych twierdzi, że należy zbudować camping, 20% ze powinno powstać schronisko, 14 % ze hotel, 23% twierdzi ze należy oczyścić jezioro i 4,3% postuluje oczyścić plażę.

Gmina Janikowo posiada dość wysoką wartość przyrodniczo- kulturową i dużą atrakcyjność wypoczynkowo-rekreacyjną, które to warunkuje stosunkowo duża powierzchnia jezior, parków dworskich, osobliwości florystyczne i liczne stanowiska archeologiczne.

Gmina posiada interesujące, lecz mało rozpropagowane, dziedzictwo kulturowe w postaci obiektów zabudowy sakralnej i świeckiej oraz stanowisk archeologicznych (m.in. wiejskie kościoły, dawne cmentarze ewangelickie, rzymsko-katolickie, zespoły pałacowo-parkowe), stare domy wiejskie, szkoły z przełomu wieków, a zwłaszcza średniowieczne układy przestrzenne wsi. Są to wszystko obiekty dużej wartości kulturowej (krajobrazowej, architektonicznej, historycznej), które muszą być otoczone szczególną opieką władz i lokalnego społeczeństwa oraz udostępniane w różnej formie potencjalnym uczestnikom ruchu turystyczno-wypoczynkowego, zwłaszcza weekendowego pochodzącego głównie z Inowrocławia, Torunia i Bydgoszczy.

A zatem możliwość wykorzystania w gminie Janikowo walorów turystyczno-rekreacyjnych wynika z kilku przesłanek:

a) znacznego udziału jezior, b) czyste powietrza na obszarach wiejskich, c) walory historyczno-urbanistyczne gminy, d) akceptacja społeczności gminy do kreowania funkcji wypoczynkowo-rekreacyjnej, e) wzrost oczekiwań ludności wiejskiej w odniesieniu do spędzania przez nią swojego czasu wolnego, f) oczekiwania mieszkańców samego Janikowa, Inowrocławia, Torunia i Bydgoszczy odnośnie wypoczynku na wsi (zwłaszcza wypoczynku weekendowego, tym bardziej, że wielu mieszkańców Inowrocławia osiedliło się tu na stałe, wliczając weekendowe przyjazdy do nich gości walor wypoczynkowo-rekreacyjny gminy będzie jeszcze bardziej zauważony i na zasadach dyfuzji informacji przenikał na coraz szersze kręgi osób).

Funkcja rekreacyjno-wypoczynkowa jest tym bardziej istotna, że cały czas dąży się do skrócenia czasu pracy (i zapewne już niedługo w tym zakresie będą obowiązywać nowe uregulowania prawne) i ludzie będą mieć coraz więcej czasu wolnego.

W tym zakresie gmina Janikowo ma nieograniczone możliwości rozwoju. Można tu organizować i tworzyć liczne przedsięwzięcia turystyczno-wypoczynkowe. Wymienić wypada np. organizację ścieżek rowerowych, ekologicznych ścieżek zdrowia (pieszych i konnych - hipoterapia kompleksowa dla niepełnosprawnych, tym bardziej, że w Ciechocinku są festiwale dla dzieci niepełnosprawnych), zlotów turystycznych i rowerowych, zawodów przełajowych (regionalnych i ogólnokrajowych); święta, ziemniaka, miodobrania (jest znaczna liczba producentów miodu) itd., zawodów, rybackich, wędkarskich, wycieczek i szlaków konnej jazdy, szlaków hipoterapii, zawotów sportow motorowodnych, zawodów pływackich na bazie Basenu w SP nr 3.

Warto byłoby pomyśleć, o organizowaniu pikników (festynów) rzemieślniczych (które przyciągną oprócz miejscowych również ludność miejską), tym bardziej że coraz modniejsze, jak wykazały nasze badania, jest przenoszenie się ludności z miasta na wieś. W tym zakresie bliskie położenie blisko Torunia, w którym jest Uniwersytet z Wydziałem Sztuk Pięknych, na którym pracuje dużo znamienitych artystów i rzemieślników. Jak pokazały doświadczenia francuskie - artyści rzemieślnicy przybywali na obszary wiejskie aby tam szukać samotności i kontaktu z naturą, niezbędnych dla wykonywania ich sztuki: tkactwa, garncarstwa, rzeźby, malarstwa itp. Rzemiosło dostosowuje się na ogół do zmian mody, lecz nie wymaga kosztownych inwestycji. Garncarz, stolarz, tkacz mogą wspólnie dzielić atelier i wspólnie wystawiać wyroby, formuła ta szybko upowszechniła się we Francji, Niemczech i innych krajach (Leger Daniel, Hervieu Bernard, 1994).

Wydaje się również, że na rozległych obszarach nieużytków można byłoby wybudować stały kompleks rekreacyjno-wypoczynkowy np."wesołe miasteczko" - dla mieszkańców Gminy i przyjezdnych gości z innych pobliskich miast i wsi; schronisko całoroczne, camping.

Przy tej okazji warto zaznaczyć, że dla codziennego wypoczynku młodzieży wiejskiej i zadowolenia z zamieszkiwania w Gminie należałoby pomyśleć o “karczmie lub gospodzie ludowej”. “Przestrzeń" rekreacyjna dla młodzieży, sklepy i komunikacja MZK może sprzyjać integracji środowiska młodzieżowego gminy i w przyszłości większej identyfikacji z gminą. Z perspektywy socjokulturowych możliwości rozwoju wsi (gminy) brak gospody-karczmy, jak wykazały badania przeprowadzone w wielu krajach zachodnich wydaje się mieć najdalej idące konsekwencje. Przyspiesza ono i tak już groźną segregację społeczności wiejskiej. Np. likwidacja gospody, karczmy pociąga za sobą także zamknięcie jednego większego pomieszczenia nadającego się do organizacji imprez, co szczególnie uderza w młode pokolenie, dodatkowo potęgując zjawisko jego "rozproszonej "ucieczki" ze wsi.

Jak wykazały nasze badania ankietowe w Gminie istnieje duże zapotrzebowanie na "przestrzeń" dla młodzieży, gdzie mogłaby ona wspólnie spędzić czas, która oferowałaby więcej i była mniej "zdefiniowana" niż sala w gospodzie czy kawiarni. Mogłaby nią być, np. nieużywana stodoła lub jakikolwiek inny pusto stojący budynek (obora, stodoła). Decydujące znaczenie ma tu fakt udostępnienia dla młodzieży "samosterownego" pomieszczenia do mniej lub bardziej dowolnego użytkowania.

Inne zagadnienie z tego samego kręgu spraw dotyczy komunikacji publicznej (podmiejskiej) na obszarze gminy pozbawionym komunikacji liniowej (MZK). Problemy z przemieszczaniem się dotykają w szczególności ludzi starszych i gospodynie domowe, nie dysponujące własnym pojazdem względnie drugim samochodem. Chociaż w przypadku Gminy Janikowo zagadnienie to nie jest tak istotne bowiem Gmina ma dobre połączenia mikrobusowe.

7.1.9. Możliwości wykorzystania rezerw produkcyjnych wytwórczych miejscowych podmiotów gospodarczych i zwiększenie ich zasięgu oddziaływania

Na podstawie przeprowadzonych badań wśród właścicieli podmiotów gospodarczych stwierdzono, że istnieją duże możliwości wykorzystania rezerw produkcyjnych miejscowych podmiotów gospodarczych, w zakresie zwiększenia różnorodności branżowej, zwiększenia zatrudnienia (miejscowego i zamiejscowego) i zasięgu oddziaływania (produkcji i usług sprzedanych na zewnątrz gminy) – szczegółowo omówiono je w rozdziale 6.

7.1.10. Możliwości wykorzystania słabszych gleb i nieużytków pod budownictwo mieszkaniowe i gospodarcze

Kolejną funkcją obszarów wiejskich jest budownictwo gospodarcze i mieszkaniowe

Przedstawiona w rozdziale czwartym struktura dynamiki rozwoju inwestycji budowlanych wyraźnie wskazuje, że w gminie Janikowo mamy do czynienia z rozwojem wielofunkcyjnym. Jego cechą charakterystyczną jest wprowadzenie, obok funkcji rolniczej, funkcji mieszkaniowej (rezydencjalnej) i związanych z nimi funkcji usługowo-produkcyjnych, a więc generalnie biorąc pozarolniczych.

Z naszych badań wynika, że przy tak dużym zainteresowaniu działkami budowlanymi i budownictwem na terenie gminy mogłoby być znacznie więcej usług o charakterze budowlanym.

Dla rozwoju funkcji rezydencjalnej (mieszkaniowej) oraz dla nowoczesnych działalności pozarolniczych na terenie gminy szczególną przydatność mają kapitały pochodzące z miasta Janikowa, Inowrocławia Torunia, Bydgoszczy i dalszego regionu. Struktura podejmowanych przez nich inwestycji będzie także coraz silniej oddziaływać na miejscowych inwestorów, których struktura inwestycji będzie coraz bardziej upodabniać się do tych pochodzących z miast.

7. 2. Kierunki strategiczne wielkofunkcyjnego rozwoju Gminy Janikowo

7.2.1. Uwagi ogólne i podstawa przygotowania strategii Gminy

Podstawą przygotowania strategii było rozpoznanie warunków, które omówiliśmy w rozdziałach wcześniejszych.

Należy podkreślić, że celem strategii Gminy jest uzyskanie przewagi konkurencyjnej (priorytetowej) w określonej działalności (np. rolniczej, usługowej, wypoczynkowo – rekreacyjnej, magazynowo- składowej, produkcyjnej, itp.) w ramach realizowanych funkcji.

Dlatego w dalszej kolejności dokonano wyboru głównych sił rozwojowych (napędowych) gminy Janikowo. Są to swoistego rodzaju strategiczne segmenty (obszary) funkcjonalne, które decydują o ostatecznym wyniku i efektywności działalności gospodarczej gminy. A zatem bardzo ważne jest znalezienie tych specyficznych dla nich segmentów w zakresie powiązań z otoczeniem.

Następnie wyznaczono kierunki strategicznego rozwoju. W weryfikacji tej części badań wykorzystano oprócz opracowanej diagnozy, również dyskusję panelową, badania kwestionariuszowe i ankietyzację mieszkańców oraz podmiotów gospodarczych.

Watro podkreślić, że założenia strategii działania gminy Janikowo mają otwarty i elastyczny charakter w stosunku do zmian sił napędowych i segmentacji strategicznej.

Poniższa strategia jest spójna ze strategią dla województwa kujawsko-pomorskiego.

7. 2. 2. Strategia wielofunkcyjnego rozwoju Gminy

Oceniono warunki wewnętrzne (siły i słabości); oraz warunki zewnętrzne (zagrożenia, szanse)

W tym celu zastosowano metodę SWOT, i w związku z tym w ramach uwarunkowań wewnętrznych zwrócono uwagę na

- zasoby naturalne, zasoby pracy, strukturę agrarną, stan rozwoju otoczenia rolniczego, stan rozwoju infrastruktury technicznej Gminy, zasoby finansowe (dochody i budżet gminy)

Do uwarunkowań zewnętrznych zaliczono:

• prawne (istotnym warunkiem w tworzeniu wielofunkcyjnego rozwoju Gminy jest określenie przeznaczenia przestrzeni. Zagadnienie to reguluje ustawa, państwowe służby doradztwa rolniczego itd.)
• ekonomiczne (podatek, kredyt, preferencje, restrukturyzacja i oddłużenie itp.)
• polityczne
• ekologiczne
• społeczne

Podział niektórych warunków na wewnętrzne i zewnętrzne ma charakter względny. Zależy to mianowicie od poziomu zarządzania, na którym odbywa się klasyfikacja. Na przykład część obciążeń podmiotów gospodarczych ustalana jest na poziomie gminy, inne centralnie. W odniesieniu do warunków ekologicznych należy również stwierdzić, że mają one tak uwarunkowania lokalne jak i zewnętrzne (region, kraj). Podobnie finansowe zasilanie Gminny jest lokalne i zewnętrzne.

W strategii uwzględniono możliwości racjonalizacji struktur podmiotów już istniejących, w tym przekształcenia strukturalne oraz możliwości wdrożenia postępu w rolnictwie i jego otoczeniu

Warunki zewnętrzne Gminy tworzą otoczenie, które nieustannie wpływa na działalność jej podmiotów tzn. wsi i miasta Janikowa oraz podejmowane przez nich decyzje produkcyjne i konsumpcyjne. Wśród nich wyróżnia się zagrożenia i szanse. A zatem nim przejdziemy do omówienia atutów i słabości gminy Janikowo przedstawimy obszary zagrożeń (ryzyka) i szans, jakie stwarza zmienne otoczenie w realizacji określonych celów strategicznych

Zagrożenia:

1. Spadek realnych dochodów ludności i zmniejszenie popytu na produkty i usługi wykonywane na obszarach wiejskich;
2. Rosnąca bariera popytu na produkty rolno-spożywcze oraz wzrost kosztów produkcji,

3. Bariera finansowa rozwoju wielofunkcyjności terenów wiejskich (stosunkowo wysokie opodatkowanie działalności pozarolniczej, brak preferencji i ulg, ograniczona dostępność kredytów,

4. Brak wyraźnej ze strony Państwa polskiego polityki interwencyjnej na obszarach wiejskich (spadek wydatków państwa na cele rozwoju infrastruktury technicznej i społecznej, otoczenia rolniczego, edukacji i doradztwa, postępu biologicznego, stabilizacji rynku rolnego.

5. Ograniczony postęp w restrukturyzacji rolnictwa uspołecznionego
6. Brak postępu w dziedzinie nowelizacji aktów prawnych;
7. Pogłębianie się luki technologicznej
8. Przyjęcie w sektorze rolnym orientacji bazującej na skrajnym liberalizmie, brak preferencji dla jego rozwoju, brak kapitałów.
9. Nieograniczony napływ dotowanej przez Unię żywności na polski rynek łącznie z produktami opatrzonymi znakiem “zdrowej żywności”
10. Ograniczanie dostępności przez kraje UE polskich produktów żywnościowych na rynki zachodnie ;
11. Stagnacja i regres w gospodarce rolno-żywnościowej, niskie nakłady kapitałowe, niskie dochody ludności i ograniczony popyt
12. Dekapitalizacja infrastruktury technicznej i majątku trwałego rolnictwa
13. Brak wzrostu liczby turystów zagranicznych (spowodowany złą polityką w zakresie promowania Polski na forum międzynarodowym, utrudnienia na przejściach granicznych itp.)- wzrost turystów ożywiłby koniunkturę gospodarczą.
14. Niestabilność polityczna,
15. Wzrost tendencji do pracy "na czarno"
16. wzrost tendencji do nie dbania pracodawców o warunki pracy i płace ze względu na dostępność taniej siły roboczej w gminie i pobliskich miastach (np. Pakości),
17. Pogłębianie się "chronicznego" bezrobocia i bezrobocia wśród absolwentów

Szanse:

1. Korzystne położenie geograficzne blisko dużych konsumentów żywności – Inowrocławia,Torunia i Bydgoszczy,

2. Ożywienie koniunktury na miejskich rynkach zbytu na produkty rolno-spożywcze w następstwie wzrostu dochodów ludności

3. Rosnące zainteresowanie "zdrową żywnością" i produktami ekologicznym, stosunkowo duża chłonność rynku krajowego i zagranicznego na “zdrową żywność”

4. Zainteresowanie kapitału zagranicznego w rozwoju rekreacji i turystyki wiejskiej oraz rozwoju przetwórstwa żywnościowego w Polsce

5. Wzrost popytu na turystykę rustykalną (wiejską –agroturystykę) i rekreację, na produkty żywnościowe ekologiczne;

6. Stosunkowo duża aktywność społeczna i gospodarcza
7. Preferowanie priorytetu ochrony środowiska w działalności gospodarczej
8. Ekologiczny styl życia wielu rodzin
9. Znaczny postęp w dziedzinie legislacji
10. Rozwój systemu agromarketingu

11. Rosnące zainteresowanie podnoszeniem kwalifikacji i zdobyciem wyższego wykształcenia w Polsce,

12. duży rynek siły roboczej, "wyż demograficzny" wchodzacy na rynek pracy,

13. Wzrost finansowania z funduszy restrukturyzacyjnych państw UE wdrażania programów wielofunkcyjnego rozwoju polskiej wsi

14. Interwencyjna polityka państwa i organizacji regionalnych wspierająca przemiany w rolnictwie i jego wsparcie kapitałowe. Uznanie rolnictwa za sektor strategiczny i preferowany

15. Realizacja interwencyjnej polityki na obszarach wiejskich (znaczny wzrost wydatków państwa na cele rozwoju infrastruktury technicznej i społecznej, otoczenia rolniczego, edukacji, doradztwa, postępu biologicznego- genetyka, pewnej stabilizacji rynku rolnego oraz rozwoju produkcji żywności ekologicznej)

Przyjęcie długiego okresu dla wyznaczenia celu strategicznego wzmacnia działanie niektórych warunków zewnętrznych: bariera popytu, niestabilność polityczna. Osłabiony jest wówczas wpływ uwarunkowań związanych z regulacjami legislacyjnymi i zasobami wytwórczymi i mineralnymi.

7. 2. 3. Strategia rozwoju i wzmocnienia funkcji rolniczej

Analiza strategiczna SWOT – Atuty

1. Strategiczne położenie w pobliżu Inowrocławia, Torunia i Bydgoszczy (dużych rynków zbytu produktów rolnych)

2. Ogólnie warunki środowiskowe dla rozwoju rolnictwa należy określić jako dobre.

3. Stosunkowo dobre predyspozycje przyrodniczo-glebowe dla rozwoju rolnictwa ekologicznego i do produkcji “zdrowej żywności”

4. Częściowo znaczne zasoby pracy są niewykorzystane w rolnictwie, stwarza to możliwość specjalizacji w bardziej pracochłonnych kierunkach produkcji rolniczej.

5. Stosunkowo duże zasoby pracy i młoda struktura demograficzna

6. mieszkańców Gminy, i ich utożsamianie się z Gminą oraz zadowolenie

7. z faktu zamieszkiwania w Gminie (stwierdzono na podstawie badań

8. ankietowych . Duży stopień identyfikacji z gminą jest swoistego rodzaju jej potencjałem.

9. Dodatni przyrost naturalny i saldo migracyjne a co za tym idzie dodatni

10. przyrost rzeczywisty ludności w gminie

11. Większa niż przeciętnie w województwie świadomość ekologiczna mieszkańców, np. duże zainteresowanie sprawami ekologii i czystego środowiska naturalnego (stwierdzono to na podstawie badań ankietowych)

12. Stosunkowo duża przedsiębiorczość (porównaj rozdział 3) mieszkańców gminy,

13. Przenoszenie wzorców życia miejskiego na wieś (z dwóch powodów:

14. że jest to gmina miejsko-wiejska, jak również przesiedlania się ludności z miasta Inowrocławia i Bydgoszczy; zmiana upodobań i modelu konsumpcji zbliżonego do miejskiego. Stwarza to wielkie możliwości do tworzenia nowych pozarolniczych podmiotów gospodarczych

15. Bardzo dobre warunki przyrodnicze rolnictwa. Wysoki udział gleb tworzących dobre siedlisko dla roślin uprawnych o wysokich wymaganiach agrotechnicznych.

16. Dogodne warunki zewnętrzne rolnictwa, zwłaszcza położenie historyczne (dawny zabór pruski - wyższy poziom kultury rolnej), komunikacyjne (transport płodów rolnych) oraz względem ośrodków miejsko-przemysłowych.

17. Spowolnienie procesu deformacji struktury demograficznej ludności rolniczej - ukształtowanie korzystnej struktury wieku i płci (brak problemu wymiany pokoleń w rolnictwie).

18. Dobre wyposażenie techniczne rolnictwa. Poprawę stanu technicznego rolnictwa odnotowano także w okresie transformacji ustrojowej, cechującego się spadkiem opłacalności produkcji rolniczej.

19. Wysoka produkcyjność i towarowość rolnictwa, zwłaszcza w zakresie chowu trzody chlewnej oraz upraw zbożowych i przemysłowych.

20. Korzystne cechy psychospołeczne mieszkańców gminy, w tym duża

21. przychylność społeczności gminnej dla wzmocnienia funkcji rolniczej.

22. Świadomość władz i lokalnego społeczeństwa, że należy działać ku poprawie infrastruktury wsi

23. Systematyczny wzrost gospodarstw dużych, powyżej 15 ha stwarza możliwość utrzymania się ich właścicieli i rodzin na dobrym poziomie materialnym.

24. Relatywnie stosunkowo wysoki poziom uzbrojenia technicznego rolnictwa

25. Kierunek produkcji rolnej, intensywność i specjalizacja rolnictwa

26. W strukturze rolniczego uzytkowania ziemi zaznacza się relatywnie niski ze względu na korzystne położenie gminy względem rynków zbytu - udział sadów,

27. W zakresie otoczenie rynkowego rolnictwa należy stwierdzić, że w gminie jest stosunkowo duży rozwój handlu i że są szanse na rozwój agroturystyki, a zwłaszcza rekreacji i wypoczynku podmiejskiego

28. Wdrożenie do uprawy i hodowli nowych odmian roślin i ras zwierząt oraz technologii przyspieszy rozwój produkcji rolnej

29. Znaczna restrukturyzacja gospodarki rolno-żywnościowej w gminie. Rozwój lokalnego przetwórstwa rolno-spożywczego, wsparcie kapitałowe dla jego rozwoju, produkcja “zdrowej żywności”

Analiza strategiczna SWOT –Słabości:

1. Stagnacja i regres w gospodarce rolno-żywnościowej, niskie nakłady kapitałowe, niskie dochody ludności i ograniczony popyt.

2. Bariera popytu na wsi stwarza słabe zapotrzebowanie i rozwój małych podmiotów gospodarczych obsługujących rolnictwo, a zwłaszcza przetwarzających jego wyroby.

3. Słabe otoczenie rynkowe rolnictwa w zakresie zbytu produktów rolnych.

4. Bariera kapitałowa na zakup nowych technologii i niski poziom jej adaptacji przez miejscowych rolników.

5. Stosunkowo niski poziom wykształcenia ludności rolniczej gminy

    

6. Duży niedobór wody w glebie, głównie w okresie wegetacji roślin, będący wynikiem : niskich rocznych opadów atmosferycznych (poniżej 500 mm), niewielkiej powierzchni lasów, melioracji ukierunkowanej głównie na odprowadzenie nadmiaru wody w glebie (przy braku rozwiązań małej retencji, systemu nawodnień i fitomelioracji) oraz wysokiej intensywności rolnictwa.

7. Wadliwa struktura rolniczego użytkowania ziemi, cechująca się dominacją gruntów ornych oraz niewielkimi udziałami użytków zielonych i sadów.

8. Niskie tempo koncentracji ziemi w rolnictwie indywidualnym, będące efektem niewielkiego dopływu gruntów z restrukturyzowanych gospodarstw byłego sektora uspołecznionego oraz niekorzystnych, ograniczających spadek liczby gospodarstw, zmian w otoczeniu rolnictwa.

9. Ograniczenie odpływu siły roboczej z rolnictwa, co w warunkach braku przyrostu gruntów w gospodarstwach indywidualnych, przyczynia się do obniżenia ich efektywności.

10. Niski poziom wykształcenia ludności rolniczej, hamujący postęp w rolnictwie (wysoki udział użytkowników gospodarstw rolnych z wykształceniem podstawowym) oraz wielofunkcyjny rozwój obszarów wiejskich (niskie wykształcenie członków rodzin rolniczych barierą pozarolniczej aktywności zawodowej).

11. Ekstensywna, nie dopasowana do dużych zasobów siły roboczej i wysokiego stopnia mechanizacji, struktura produkcji rolniczej (zwłaszcza w zakresie produkcji roślinnej - bardzo wysoki udział zbóż). Brak ukierunkowania na specjalizację w produkcji rolnej - tradycyjność w uprawach polowych oraz w chowie zwierząt inwentarskich.

12. Duża atrakcyjność miejskich rynków pracy ( Inowrocławia, Torunia, Bydgoszczy) hamuje inicjatywę.

13. Niski poziom przekonania miejscowej ludności dla rozwoju agroturystyki.

14. Pomimo, że środowisko przyrodnicze jest stosunkowo korzystne to generalnie słaby rozwój produkcji zdrowej żywności i rolnictwa ekologicznego, wydaje się, że jest on uwarunkowany barierą popytu

15. Mały udział podmiotów gospodarczych (około 5%) powiązanych jest z obsługą rolnictwa i ludności wiejskiej

16. Lokalne zagrożenia ekologiczne,

17. Nadmierna liczba utrzymujących się z rolnictwa, niska aktywność pracy w obsłudze rolnictwa itp.

18. Niezbyt korzystna struktura agrarna. Mało podmiotów gospodarczych działających w przetwórstwie rolno-spożywczym

19. Stosunkowo niski poziom rozwoju infrastruktury (zarówno bytowej jak i społeczne) na wiejskich obszarach gminy

20. Stosunkowo niska jakość uzbrojenia technicznego rolnictwa, spadek nawożenia.

21. Niski poziom specjalizacji gospodarstw,

22. Zagrożenia mogą wynikać dla rozwoju agroturystyki i rekreacji ze zbyt szczupłych nakładów inwestycyjnych i stosunkowo niskiej świadomości lokalnych społeczności w tym zakresie

23. W gminie Janikowo występują ograniczone możliwości poprawy (modernizacji) struktury agrarnej. Wynika to z niewielkiej powierzchni niezagospodarowanych gruntów w zasobie AWRSP (zaledwie 5,8ha)

7. 2. 4. Strategia rozwoju funkcji wypoczynkowo- rekreacyjnej

Turystyka, wypoczynek, rekreacja – to pojęcie nieodłącznie związane z życiem każdego z nas. Obok prawa do pracy każdy człowiek ma niezaprzeczalne prawo do wypoczynku.

Analiza strategiczna SWOT – Atuty

1. Atrakcyjne położenie w pobliżu Inowrocławia,

2. Walory środowiska naturalnego (duże powierzchnie wodne stwarzające specyficzny mikroklimat), widokowe, kulturowe, dają wspaniałe podstawy do rozwoju rekreacji tak miejskiej jak i wiejskiej - sportowej i wypoczynkowej (weekendowej i stałej)

3. Stosunkowo wysoki poziom wykształcenia ludności gminy

4. Stosunkowo duże zasoby pracy i młoda struktura demograficzna mieszkańców Gminy, i ich utożsamianie się z Gminą oraz zadowolenie z faktu zamieszkiwania w Gminie (stwierdzono na podstawie badań ankietowych . Duży stopień identyfikacji z gminą jest swoistego rodzaju jej potencjałem.

5. Dodatni przyrost naturalny i saldo migracyjne a co za tym idzie dodatni przyrost rzeczywisty ludności w gminie

6. Przenoszenie wzorców życia miejskiego na wieś (z dwóch powodów: bliskości położenia jak również przesiedlania się ludności z miasta Inowrocławia, Bydgoszczy; zmiana upodobań i modelu konsumpcji zbliżonego do miejskiego. Stwarza to wielkie możliwości do tworzenia nowych pozarolniczych podmiotów gospodarczych

7. Stosunkowo duża przedsiębiorczość mieszkańców gminy

8. Większa niż przeciętnie w woj. świadomość ekologiczna mieszkańców, np.

9. duże zainteresowanie sprawami ekologii i czystego środowiska naturalnego

10. Stosunkowo duże zainteresowanie i przychylność mieszkańców gminy rozwojem funkcji rekreacyjnej i wypoczynkowo- turystycznej (opinie w ankietach),

11. Dobra infrastruktura w sferze edukacji

12. Duże możliwości stworzenia miejsc pracy w rekreacji, turystyce i usługach towarzyszących

13. Wysoki stopień telefonizacji Gminy;

14. Stosunkowa mała przestępczość w gminie

15. Aktywność władz Gminy w pozyskiwaniu środków pozabudżetowych

16. Nowe wzorce wypoczynku i rekreacji. Wzrost zapotrzebowania na różne formy rekreacji podmiejskiej

17. Istnienie obiektów sportowych (stadionów, boisk),

18. Stosunkowo wysoki udział inwestycji w wydatkach budżetu gminy

19. Duża aktywność Gminy w zakresie promocji (np. organizowanie i udział w festynach i innych imprezach promujących gminę – np. organizowanie Święta Gminy, pikników rzemieślniczych itp.),

20. Korzystne cechy psychospołeczne mieszkańców gminy, w tym duża przychylność dla rozwoju funkcji turystyczno-wypoczynkowej. Wzrost popytu na turystykę rustykalną (agrotyrystykę) i rekreację, na produkty żywnościowe ekologiczne (zdrową żywność)

Analiza strategiczna SWOT –Słabości:

1. Stosunkowo słabe wykorzystanie położenia geograficznego. Słaby rozwój dróg lokalnych o ulepszonej nawierzchni.

2. Brak podmiotów świadczących usługi rekreacyjne i agroturystyczne

3. Ograniczone możliwości w zakresie infrastruktury technicznej dla rozwoju łagodnej turystyki i rekreacji

4. Występowanie znacznych potrzeb w dziedzinie infrastruktury ekonomicznej gminy (stosunkowo słaby rozwój usług wyższego rzędu),

5. Brak zainwestowania rekreacyjnego. Brak wśród mieszkańców gminy świadomości uzyskania z działalności rekreacyjnej dochodów.

6. Zły stan gospodarki wodno-ściekowej w gminie (zwłaszcza na obszarch wiejskich) – brak oczyszczalni ścieków, kanalizacji itp. Brak zagospodarowania uprzystępniającego tereny pod rekreację i wypoczynek na obszarze gminy

7. Stosunkowo słaba promocja Gminy w zakresie rekreacji i agroturystyki. Zbyt mało wydawnictw promujących Gminę i brak stanowiska ds. Promocji i Marketingu.

8. Stosunkowo mała rola liderów lokalnych w promocji i integracji mieszkańców Gminy (burmistrz, dyrektorzy, nauczyciele, księża , komendant policji, lekarze itd.)

9. Stosunkowo duża przedsiębiorczość mieszkańców gminy

10. Stosunkowo niski poziom wykształcenia ludności rolniczej gminy

11. Ograniczone możliwości finansowe gminy

12. Stosunkowo niska dochodowość gospodarstw rolnych

13. Znaczna stopa bezrobocia – pow. 10%

14. Lokalne zagrożenia ekologiczne,

15. Brak doświadczeń mieszkańców w zakresie prowadzenia działalności turystyczno- wypoczynkowo- rekreacyjnej

16. Brak obiektów rekreacyjno-wypoczynkowych typu parki, pola namiotowe, campingi, itp.) dla mieszkańców Gminy (które integrowały by społeczność gminną) jak również dla przyjezdnych osób w celach turystycznych i wypoczynkowo-rekreacyjnych

Celem strategicznym dla Gminy jest wielofunkcyjny rozwój poprzez rozwój funkcji rekreacyjnej i łagodną agroturystykę . Minimum tego celu określa się na 10% rodzin zajmie się do 2010 roku wynajmowaniem pokoi i tworzeniem miejsc pracy w agroturystyce i rekreacji.

Porównanie atutów i słabych stron gminy z szansami i zagrożeniami wskazuje na zasadność stosowania strategii maxi-maxi. Tak więc należy w gminie maksymalizować stopień wykorzystania atutów, gdyż warunki zewnętrzne stwarzają takie okazje. Gmina powinna w realizacji celu głównego poszukiwać turystów i wypoczywających głównie w woj. kujawsko-pomorskim. Warunkiem istotnym w kreowaniu tej strategii jest wyłonienie się grupy inicjatywnej (aktywnej) grupy lokalnej lub animatora (taki wniosek odnośnie do skuteczności realizacji strategii aktywizacji sformułowano w wielu badaniach szkockich, francuskich).

Szczególną formą strategii rozwoju gminy z uwzględnieniem rozwoju funkcji rekreacyjno - wypoczynkowej i łagodnej turystyki jest informacja i promocja regionu. Bardzo ważne jest stworzenie wizerunku gminy jako miejsca do miłego i bezpiecznego spędzenia czasu wolnego i najlepszego wypoczynku

W tym celu należałoby:

• prowadzić działalność wydawniczą dotyczącą gminy
• rozwinąć współpracę z istniejącymi w Inowrocławiu,Toruniu czy Bydgoszczy firmami turystycznymi w zakresie poszukiwania klientów tej formy wypoczynku
• zmniejszyć wymiar podatków i udostępnić kredyt na warunkach preferencyjnych mieszkańcom przystosowującym swoje gospodarstwo (mieszkanie) dla potrzeb rekreacji i agroturystyki oraz producentom, rzemieślnikom, przetwórcom wpływającym na zaspokojenie tych potrzeb

7. 2. 5. Strategia rozwoju funkcji mieszkaniowej (rezydencjalnej) i pod budownictwo gospodarcze

Analiza strategiczna SWOT – Atuty

1. Bliskość Inowrocławia, Torunia i Bydgoszczy oraz duże zapotrzebowanie na zamieszkanie na wsi “moda na wieś”. Przenoszenie wzorców życia miejskiego, zmiana modelu konsumpcji i zamieszkania (architektura miejsko - rezydencjalna),

2. Świeże powietrze, stosunkowo dużo akwenów wodnych,

3. Duże zapotrzebowanie na mieszkania, budownictwo mieszkaniowe i gospodarcze w gminie i najbliższym otoczeniu w tym również mieszkańców Janikowa, Inowrocławia

4. Stosunkowo duża przedsiębiorczość mieszkańców gminy

5. Zasoby pracy, które można wykorzystać w sektorze II (drobna działalność przemysłowa i budownictwo) i tworzenie nowych miejsc pracy.

6. Wysoki poziom telefonizacji Gminy. Stosunkowo niska przestępczość

7. Udział nieużytków, które mogą być zagospodarowane pod budownictwo mieszkaniowe i budowę kompleksu rekreacyjno – wypoczynkowego (uwzględniając walory środowiska naturalnego),

8. Stosunkowo duża dynamika rozwoju podmiotów gospodarczych i ruchu budowlanego

9. Duża aktywność władz gminnych do pozyskiwania funduszy z zewnątrz

Analiza strategiczna SWOT – Słabości

1. Stosunkowo słaby rozwój dróg lokalnych o ulepszonej nawierzchni

2. Brak zorganizowanego systemu sprzedaży gruntów (udostępniania gruntów) pod budownictwo, który powinien prowadzić od sprzedaży właściciel – gmina (gmina uzbraja teren) i zagospodarowuje i sprzedaje w sposób planowy

3. Brak informacji o podmiotach i ich strukturze (by mogły one np. z sobą kooperować lub tworzyć podmioty o działalności komplemantarnej

4. Możliwy deficyt terenów budowlanych.

7. 2. 6. Strategia rozwoju pozarolniczych miejsc pracy na wsi

Analiza strategiczna SWOT – Atuty

1. Atrakcyjne położenie w pobliżu Inowrocławia i Mogilna dla których gmina może być doskonałym podmiotem dla inwestycji pozarolniczych

2. W związku z przeobrażeniami społecznymi i wielofunkcyjnym rozwojem gminy istnieje już obecnie duże zapotrzebowanie na działalność pozarolniczą i budownictwo gospodarcze w gminie i najbliższym otoczeniu w tym również w Inowrocławiu,

3. Duża przedsiębiorczość mieszkańców gminy

4. Znaczny potencjał fachowy i możliwość wykorzystania miejscowych zasobów pracy w budownictwie (murarstwo) w budownictwie mieszkalnym

5. Znaczne zasoby ludności w wieku produkcyjnym.

6. Dobre zabezpieczenie szkolnictwa elementarnego

7. Gminie Janikowo (obszar wiejski) cechują się z jednej strony wzrostem udziału ludności pracującej głównie w swoim gospodarstwie rolnym (przybyło 117 osób), a z drugiej spadkiem liczby osób pracujących głównie i wyłącznie poza swoim gospodarstwem. Taki kierunek przemian wskazuje na spadek pozarolniczej aktywności zawodowej - bezpośrednio wiąże się z problemami rynku pracy w okresie transformacji ustrojowej, z powstaniem kategorii ludności rolniczej, która straciła pracę w wyniku ograniczania zatrudnienia lub likwidacji zakładu pracy. Jest to zjawisko niekorzystne, stymulujące przeludnienie agrarne.

8. Nadwyżka osób pracujących w rolnictwie indywidualnym stanowi główną barierę rozwoju w gminie Janikowo. Osiągnięcie standardów zachodnioeuropejskich (gęstość zatrudnienia rolniczego poniżej 10 os. na 100 ha u.r.) wiąże się z migracją zawodową z rolnictwa do działów nierolniczych 300-350 osób obecnie pracujących głównie lub wyłącznie w indywidualnych gospodarstwach rolnych.

9. Zasoby pracy, które można wykorzystać w drugim (drobna działalność przemysłowa i budownictwo) i trzecim sektorze (handel i usługi) i tworzenie nowych miejsc pracy przez miejscowe podmioty gospodarcze.

10. Stosunkowo niski stopień zagrożeń ekologicznych, stosunkowo niska przestępczość

11. Dobra telefonizacja Gminy

12. Dobre nasycenie gminy produktami handlowymi. Dobrze utrzymane szkoły. Znaczny rozwój podmiotów gospodarczych działających w usługach i handlu,

13. Duża przedsiębiorczość mieszkańców gminy

14. Możliwość podjęcia prywatnych inwestycji w sferze rekreacji i wypoczynku

15. Młodość demograficzna, stosunkowo wysoki poziom wykształcenia ludności gminy i związane z tym większa innowacyjność w zachowaniach społecznych i gospodarczych

16. Siedziba miejska gminy (Janikowo) i bliskość miasta Inowrocławia, w związku z tym zmiana upodobań i modelu konsumpcji i życia zbliżonego do miejskiego. Stwarza to wielkie możliwości do tworzenia nowych pozarolniczych podmiotów gospodarczych

17. Duże możliwości stworzenia miejsc pracy w drugim a zwłaszcza trzecim sektorze (handel, usługi -w rekreacji, turystyce i usługach towarzyszących

18. Duże zainteresowanie mieszkańców gminy rozwojem funkcji pozarolniczych (opinie w ankietach). Korzystne cechy psychospołeczne mieszkańców gminy, w tym duża przychylność dla rozwoju turystyki i wypoczynku, usług handlowych

19. Prawie 100% przychylność mieszkańców gminy do tworzenia na ich terenie firm polskich

20. Aktywność władz Gminy w pozyskiwaniu środków pozabudżetowych

21. Stosunkowo wysoki udział inwestycji w wydatkach budżetu gminy

Analiza strategiczna SWOT –Słabości:

1. Stosunkowo i słaby rozwój dróg lokalnych o ulepszonej nawierzchni.

2. Występowanie znacznych potrzeb i ograniczone możliwości w dziedzinie infrastruktury ekonomicznej gminy (zwłaszcza słaby rozwój usług wyższego rzędu oraz handlu, gastronomii, komunikacji, gazyfikacji, kanalizacji),

3. Możliwy deficyt terenów budowlanych i brak zasobów do rozwoju przemysłu

4. Stosunkowo mała przedsiębiorczość (porównaj rozdział czwarty) mieszkańców gminy

5. Ograniczony popyt wewnętrzny mieszkańców gminy na usługi

6. Mały dopływ kapitału zewnętrznego na modernizację i rozwój istniejących podmiotów gospodarczych

7. Nieprzychylny stosunek mieszkańców do inwestorów zagranicznych (porównaj wyniki badań ankietowych)

8. Ograniczone możliwości finansowe gminy

9. Stosunkowo mała dochodowość gospodarstw rolnych, a w związku z tym mały popyt na usługi wyższego rzędu

W świetle wskazanych kierunków strategicznego rozwoju analizowanej gminy wydaje się jednak, że wielofunkcyjny rozwój gminy Janikowo powinien zostać oparty na trzech dominujących funkcjach: rolniczej; rezydencjalnej (mieszkaniowej) i rekreacyjno - wypoczynkowej. Te trzy wiodące funkcje stwarzają podstawy do wzrostu liczby miejsc pracy w działach pozarolniczych. Jak już wskazano rozwój funkcji rezydencjalnej przyciąga przede wszystkim inwestycje związane z budową obiektów gospodarczych, pawilonów handlowych i wystawowych, warsztatów, garaży itp. Podobnie rozwój funkcji rekreacyjnej przyczynia się do utrzymania i rozwoju drobnych przedsiębiorstw budowlanych (budowa drugich domów, ich remonty, wyposażenie itp.) oraz różnorodnych obiektów gastronomicznych, rozrywkowych, sportowych itp. Powoduje to rozwój drobnych podmiotów gospodarczych w dziedzinie szeroko rozumianych usług, które nie tylko obsługują przyjezdnych, ale również stałych mieszkańców polepszając im warunki życia. Tak więc rozwój funkcji rezydencjalnej i rekreacyjnej stymuluje:

1. rozwój miejsc pracy w usługach budowlanych, remontowych, wyposażeniowych,

2. rozwój miejsc pracy w obsłudze gastronomicznej, handlowej, rozrywkowej i sportowej,

3. może wpłynąć korzystnie na lokalne polepszenie wielkości i struktury produkcji rolniczej (tzw. zdrowa żywność) sprzedawanej bezpośrednio letnikom i przybywającym mieszkańcom z Inowrocławia, Torunia, Bydgoszczy, jeśli mają tu własny dom.

Zagrożeniem może tu być jedynie taka sytuacja, że rozwój wspomnianych wyżej usług jest opóźniony i przybywający na teren gminy mieszkańcy i letnicy z Inowrocławia, Bydgoszczy czy Torunia muszą przywozić własne zaopatrzenie.

Możliwość rozwoju na terenie gminy dużych przedsiębiorstw (czystych ekologicznie) byłaby jak najbardziej wskazana, ale takie inwestycje trudno pozyskać i raczej nie należy na nich w chwili obecnej opierać przyszłego rozwoju pozarolniczych działów gospodarki.

Realizacja przedstawionej strategii jest możliwa w dłuższym czasie. sprzyjają temu dotychczasowe działania władz Gminy, w wyniku których następuje pozyskiwanie kapitału z zewnątrz

Dalszym istotnym badawczym postępowaniem dla Gminy są studia prospektywne (scenariuszowe). Zawarte w nich alternatywne wpływy otoczenia zewnętrznego i antycypacyjne dostosowania stanowiłyby gwarancję rozwoju Gminy Janikowo.

Hunek Tadeusz uważa, że każdy region ma typowe tylko dla siebie możliwości przyrodnicze, gospodarcze, społeczne, kulturowe czy etniczne i może się specjalizować oraz eksportować (poza obszar gminy) tworzone dobra i usługi na zasadzie kosztów komparatywnych. Uruchomienie tych sił motorycznych nazywa się mnożnikiem regionalnym, Jeśli zasadzie działania tego mnożnika gmina, rejon nie sprosta, to zostanie zdominowany przez inny( T.Hunek, Uwarunkowania strategii rozwoju wsi i rolnictwa w Polsce, Warszawa 1991,s.75-77)

7. 3. Strategiczne obszary działań i cele operacyjne

Dla zrealizowania przedsięwzięć określonych w kierunkach strategicznego rozwoju gminy Janikowo dokonano ich pogrupowania na strategiczne obszary działań, którym przypisano odpowiadające im cele operacyjne

Wielofunkcyjny rozwój gminy	Edukacja oraz rozwój zasobów ludzkich i poprawa warunków życia ludności	Poprawa sytuacji dochodowej mieszkańców gminy i rolnictwa przez wspieranie działań restrukturyzacyjnych i modernizacyjnych	Wypoczynek i rekreacja	Ochrona i poprawa środowiska przyrodniczego i kulturowego
C E L E   O P E R A C Y J N E
Tworzenie warunków do różnicowania działalności gospodarczej w gminie Budowa i rozwój nowoczesnego rynku rolnego Rozwój i modernizacja gospodarstw rolnych towarowych oraz specjalistycznych i zakładów przetwórstwa rolno-spożywczego	Podnoszenie poziomu wykształcenia ludności gminy Wspieranie rozwoju i poprawa infrastruktury społecznej i technicznej Poprawa stanu zdrowotności mieszkańców Ograniczenie sfery ubóstwa Zapewnienie bezpieczeństwa publicznego w gminie	Modernizacja i restrukturyzacja przetwórstwa rolno-spożywczego, jego otoczenia i dynamiczny marketing Przebudowa sektora rolniczego i jego otoczenia	Promocja turystyczno-wypoczynkowa gminy Tworzenie ofert turystyczno-rekreacyjnych przez mieszkańców gminy	Ochrona wód i powietrza Ochrona ziemi przed degradacją Zachowanie dziedzictwa kulturowego i ochrona walorów krajobrazowych Edukacja i monitoring środowiska

Strategiczny obszar działań: Wielofunkcyjny rozwój gminy

Cele operacyjne	Przedsięwzięcia (zadania)	Zamierzone efekty
Tworzenie warunków do różnicowania działalności gospodarczej w gminie	Rozwój poradnictwa i szkoleń dla przedsiębiorców – inwestorów Wsparcia dla ustawicznego kształcenia dorosłych Kształtowanie postaw kreatywnych- przedsiębiorczych wśród młodzieży Propagowanie rozwoju turystyki rustykalnej (agroturystyki) Promowanie inicjatywności przez władze lokalne Wykorzystanie miejscowych zasobów pracy	Powstanie nowych miejsc pracy Uzyskanie dodatkowego dochodu dla mieszkańców gminy Zwiększenie aktywności społeczno-ekonomicznej mieszkańców Poprawa estetyki wsi Zwiększenie wskaźnika poziomu wykształcenia
Budowa i rozwój nowoczesnego rynku rolnego	Rozwój instytucji okołobiznesowych na terenach wiejskich Wzmocnienie roli i instytucji kontrolujących jakość płodów rolnych Wspieranie tworzenia grup producenckich i rozwój spółdzielczości w gminie	Podniesienie poziomu samoorganizacji rolników w grupy producenckie, spółdzielnie ( głównie w sektorze mięsnym i owocowo-warzywnym) Zwiększenie możliwości korzystania z wszelkiego rodzaju usług bankowych, porad prawnych itp.
Rozwój i modernizacja gospodarstw rolnych towarowych oraz specjalistycznych i zakładów przetwórstwa rolno-spożywczego	Wspieranie i inicjowanie przemian w strukturze własnościowej i wielkościowej gospodarstw rolnych Wspieranie modernizacji gospodarstw rolnych Promocja i popieranie produkcji proekologicznej	Poprawa stanu środowiska naturalnego Powiększenie wielkości gospodarstw rolnych, zwiększenie liczby gospodarstw zmodernizowanych Poprawa bezpieczeństwa i higieny pracy Poprawa infrastruktury gospodarstw rolnych

Strategiczny obszar działań: Ochrona i poprawa środowiska przyrodniczego i kulturowego

Cele operacyjne	Przedsięwzięcia (zadania)	Zamierzone efekty
Ochrona wód i powietrza	Ograniczenie emisji zanieczyszczeń Budowa oczyszczalni przyzagrodowych Segregacja smieci w gminie Budowa i rozbudowa obiektów małej retencji wód Maksymalne ograniczenie zrzutu ścieków nieoczyszczonych Zastępowanie tradycyjnych źródeł energii surowcami czystymi ekologicznie (wiatr, gaz, olej, woda) Odbiór ścieków z obszaru wiejskiego gminy	Zachowanie jakości wód podziemnych i zabezpieczenie ich zasobów dla potrzeb przyszłych pokoleń Postępująca likwidacja źródeł emisji ścieków nieoczyszczonych Ograniczenie zanieczyszczeń obszarowych i ochrona przed powodzią Poprawa stanu czystości powietrza atmosferycznego Ochrona i poprawa jakości zasobów wodnych
Ochrona ziemi (gleb) przed degradacją	Rozwój małej retencji Racjonalizacja wapnowania gleb Odstąpienie od produkcyjnego użytkowania gleb o niskiej klasie bonitacyjnej i przeznaczenie ich pod inną formę użytkowania (mieszkalnictwo, użytki zielone, zalesianie itp.) Likwidacja dzikich wysypisk odpadów, segregacja śmieci	Poprawa warunków gruntowo-wodnych gleb Regulacja kwasowości gleb, przystosowanie gleb do wymogów produkcji roślinnej Poprawa warunków sanitarnych i estetycznych krajobrazu wiejskiego w gminie Ograniczenie degradacji gleb o niskich klasach bonitacyjnych Zwiększenie powierzchni użytków zielonych, lasów i parków
Zachowanie dziedzictwa kulturowego i ochrona walorów krajobrazowych	Ochrona i kształtowanie bioróżnorodności Rozpowszechnienie działalności edukacyjnej uświadamiającej celowość dbania o walory kulturowe i krajobrazowe gminy Zachęcanie lokalnych przedsiębiorców do sponsoringu i wspierania działalności kulturalnej w gminie Promowanie działalności rzemieślniczej (kowalstwo, stolarstwo itp.) opartej na lokalnych tradycjach kulturowych Wspieranie waloryzacji parków podworskich i wiejskich Stworzenie systemu ulg dla inwestorów podejmujących się waloryzacji obiektów kulturowych Stworzenie działu koordynującego i promującego walory kulturowo-krajobrazowe gminy	świadome działanie liderów gminnych i samorządu gminnego na rzecz efektywnego zagospodarowania zasobów kulturowych w gminie wzmocnienie patriotyzmu lokalnego, powstałego w oparciu o podtrzymywanie lokalnych tradycji i dziedzictwa kulturowego większa integracja mieszkańców gminy zachowanie lokalnego charakteru środowiska poprawa estetyki krajobrazu przyrodniczo-kulturowego polepszenie ładu przestrzennego uchronienie od zniszczenia wielu obiektów zabytkowych na terenie gminy uzyskanie określonego produktu rekreacyjno-wypoczynkowego
Edukacja i monitoring środowiska	Stworzenie ustawicznego systemu kształcenia na różnych poziomach edukacyjnych (dzieci, młodzież i dorośli) Propagowanie działań z zakresie ochrony środowiska i edukacji ekologicznej Prowadzenie obserwacji i stałych kontroli stanu środowiska, aktywne włączanie w te działania młodzieży gimnazjalnej w ramach przedmiotów przyrodniczych	Poprawa świadomości ekologicznej i kształtowanie postaw proekologicznych w społeczności gminnej i w działalności podmiotów gospodarczych Rozeznanie i identyfikacja zagrożeń ekologicznych w gminie Możliwość informowania społeczeństwa o stanie i zagrożeniu środowiska w gminie

Strategiczny obszar działań: Edukacja oraz rozwój zasobów ludzkich i poprawa warunków życia ludności

Cele operacyjne	Przedsięwzięcia (zadania)	Zamierzone efekty
Podnoszenie poziomu wykształcenia ludności gminy	Poprawa jakości kształcenia w szkołach podstawowych i gimnazjum Upowszechnianie szkolnictwa średniego i wyższego wśród młodzieży gminy, zwłaszcza młodzieży wiejskiej Upowszechnianie kształcenia z zakresu informatyki i znajomości języków obcych wśród młodzieży i dorosłych Zwiększenie nacisku na naukę języków obcych i znajomość technik komputerowych Organizowanie i rozwój różnych form kształcenia ustawicznego dorosłych mieszkańców gminy z punktu widzenia zmieniającego się rynku pracy	Uzyskanie lepszego wykształcenia na poziomie podstawowym i gimnazjalnym uzyskanie placówek oświatowych o wysokim standardzie technicznym (sale komputerowe, pracownie przedmiotowe itp.) wzrost liczby młodzieży wiejskiej kształcącej się w szkołach średnich ulepszona organizacja transportu do szkół powstanie na bazie szkoły gimnazjalnej i ewentualnie Instututu zootechniki w Kołudzie Wielkiej gminnych centrów edukacyjnych dla dorosłych uzyskanie lepszej dostępności do edukacji informatycznej
Wspieranie rozwoju infrastruktury społecznej i technicznej oraz zapewnienie funkcjonowania systemów pomocy i ubezpieczeń społecznych	Aktywne wspieranie wiejskich instytucji oraz inicjatyw kulturalnych i sportowych Promocja i profilaktyka zdrowotna Wspieranie i poprawa funkcjonowania systemu pomocy społecznej Upowszechnianie i propagowanie wśród rolników systemu ubezpieczeń społecznych Promowanie środowiskowych form pomocy (instytucje charytatywne, wolontariat, fundacje, kościół) oraz rozwój ośrodków świadczących pomoc socjalną Realizacja sieci wodociągowej dla całej gminy Janikowo Realizacja indywidualnych przyobiektowych oczyszczalni ścieków dla zabudowy rozproszonej Budowa sieci gazowniczej dla całej gminy Janikowo Podniesienie poziomu telefonizacji gminy zwłaszcza obszarów wiejskich	Podniesienie standardu życia na wsi Podniesienie atrakcyjności inwestycyjnej w gminie Wzmocniona integracja mieszkańców gminy zapewnienie rolnikom godziwych warunków bezpieczeństwa socjalnego uzyskanie mechanizmów stymulujących przekształcenia strukturalne w rolnictwie zwiększenie dostępności do świadczeń opiekuńczych (m.in. świadczenie posiłku, poradnictwa itd.). Stworzenie warunków dla właściwej działalności gospodarczej i społecznej mieszkańców gminy Poprawa standardu życia ludności. Dostęp do sieci Internet Zniwelowanie różnić między miastem a obszarami wiejskimi w gminie
Poprawa stanu zdrowotności mieszkańców	Promocja i rozpowszechnianie “zdrowego stylu życia”, zdrowej żywności, Tworzenie warunków dla upowszechniania sportu i rekreacji, rozwoju kultury fizycznej mieszkań-ców gminy, wśród dzieci i młodzieży oraz ludności starszej	Poprawa ogólnego stanu zdrowia mieszkańców gminy, poprawa sprawności fizycznej i odporności na zagrożenia chorobami cywilizacyjnymi Zmniejszenie zachorowalności, umieralności
Ograniczenie sfery ubóstwa	Współdziałanie różnorodnych podmiotów działających w sferze pomocy społecznej Rozwój i wspieranie wolontariatu i różnorodnych akcji charytatywnych	Wszechstronne i szerokie wspieranie pomocy instytucjonalnej pomocą ludzi działających społecznie, charytatywnie Dzięki integracji różnych instytucji samorządowych i charytatywnych zwiększenie efektów pomocy, ich racjonalizacja.
Zapewnienie bezpieczeństwa publicznego w gminie	Zmniejszenie zagrożenia patologiami społecznymi Poprawa stanu bezpieczeństwa w miejscach publicznych Współpraca pomiędzy służbami porządku i bezpieczeństwa publicznego Monitoring najbardziej newralgicznych punktów miasta Janikowa i niektórych obszarów wiejskich gminy	Zmniejszanie odsetka osób dotkniętych patologiami społecznymi (narkomanią, alkoholizmem itp.) Zwiększenia wskaźnika bezpieczeństwa w miejscach publicznych

Strategiczny obszar działań: Poprawa sytuacji dochodowej mieszkańców wsi i rolnictwa przez wspieranie działań restrukturyzacyjnych i modernizacyjnych

Cele operacyjne	Przedsięwzięcia (zadania)	Zamierzone efekty
Modernizacja i estrukturyzacja przetwórstwa rolno-spożywczego, jego otoczenia i dynamiczny marketing	Popieranie tworzenia instytucji odpowiedzialnych za wdrażanie postępu i modernizacji w rolnictwie Utworzenie sprawnego modelu organizacyjno-instytucjonalnego Budowa systemu informatycznego Organizacja systemu kontroli jakości surowców Doprowadzenie do uzyskania certyfikatów spełniania warunków sanitarno-weterynaryjnych w produkcji i przetwórstwie rolnym Przeprowadzanie szkoleń specjalistycznych w zakresie higieny pracowników, jakości surowców i wyrobów	Utworzenie skutecznej kontroli wszystkich programów regulujących rynki rolne Uzyskanie skutecznego nadzoru i kontroli przetwórstwa rolno-spożywczego, poprawa obsługi finansowo-księgowej Uzyskanie produktów o lepszej jakości, wzrost dochodowości sektora rolniczego Zmiana mentalności przetwórców i producentów Utworzenie nowych miejsc pracy Zdobycie wiedzy na temat zarządzania jakością i higieny przez wytwórców
Przebudowa sektora rolniczego i jego otoczenia	Rozwój i modernizacja gospodarstw towarowych i specjalistycznych Wspieranie przemian w strukturze wielkościowej i własnościowej gospodarstw rolnych i leśnych Wspieranie przebudowy i modernizacji budynków inwentarskich oraz budowy nowych obiektów o wysokich standardach higieniczno-sanitarnych, wspieranie odnowy parku maszynowego itp. Rozwój i upowszechnianie postępu technicznego i biologicznego w uprawie roślin i hodowli zwierząt Propagowanie stosowania kwalifikowanego materiału siewnego i sadzeniakowego oraz stosowanie ochrony chemicznej w produkcji roślinnej zgodnie z wymogami Unii europejskiej Wdrażanie nowoczesnych technik i technologii w produkcji roślinnej i zwierzęcej	Osiągnięcie średniego wielkościowo gospodarstwa rolnego ok. 15 ha Powstanie nowych i zmodernizowanie starych budynków inwentarskich Odnowienie parku maszynowego i polepszenie przez to również bezpieczeństwa pracy Stosowanie bardziej wydajnych odmian roślin i ras zwierząt inwentarskich Znacznie lepsze wykorzystanie warunków przyrodniczo-glebowych do produkcji rolnej Polepszenie konkurencyjności produkcji rolnej i jej opłacalności

Strategiczny obszar działań: Wypoczynek i rekreacja

Cele operacyjne	Przedsięwzięcia (zadania)	Zamierzone efekty
Promocja turystyczno-wypoczynkowa gminy	Opracowanie systemu promocji gminy Wypromowanie produktu wypoczynkowo-rekreacyjnego gminy (festyny, imprezy sportowo-wypoczynkowe, agroturyzm, ścieżki rowerowe, gospodarstwa ekologiczne, festiwal młodych talentów na bazie zespołu sweetj itp.) Przygotowanie i rozpowszechniania materiałów reklamowych Podjęcie współpracy z Toruńskimi i bydgoskimi Biurami Turystyczno-wypoczynkowymi w celu sprzedaży produktu wypoczynowo-rekreacyjnego gminy Prowadzenie działań marketingowych	Upowszechnienie przedstawionych w ofercie gminy wybranych form produktu wypoczynkowo-rekreacyjnego Utworzenie stałego kalendarza imprez Wzrost zainteresowania wypoczynkiem sobotnio-niedzielnym Zwiększenie liczby miejsc pracy
Tworzenie ofert turystyczno-rekreacyjnych przez mieszkańców gminy	Wspieranie inicjatyw rozwoju turystyki i wypoczynku wiejskiego ( turystyki rustykalnej) Tworzenie kompleksowych ofert i produktu wypoczynkowo-rekracyjnego bazujących na bogactwie zasobów naturalnych i dziedzictwie kulturowym	Powstanie wiosek wakacyjnych, Wzrost dochodów mieszkańców gminy Wzrost czystości i atrakcyjności gminy Polepszenie estetyki obejść gospodarczych itp.

rejestr zmian tej informacji »