6. Postrzeganie gminy Janikowo

6. 1. Poglądy i postawy właścicieli podmiotów gospodarczych działających na terenie gminy Janikowo.

W badaniach ankietowych udział wzięło 80 właścicieli największych podmiotów gospodarczych działajacych na terenie miasta i gminy Janikowo. Właściciele reprezentowali podmioty o różnej działalności: z działalności przemyslowej pochodzilo 16%właścicili, z budownictwa 4%, z transportowej 3%, z handlowej 64%, z branży gastronomicznej 7%, pozostali właściciele (6%) prowadzili inną działalność uslugową.

Uzyskane opinie reprezentują poglądy 80 przedsiębiorców na temat warunków życia i możliwości rozwoju społeczno-gospodarczego gminy Janikowo.

Spośród ankietowanych 45 % prowadzących firmę stanowiły kobiet, 42% mężczyźni, reszta tj. 13% prowadziło firmę razem.

Nieco ponad 40% właścicieli firm było w wieku 25-39 lat, a 47 % w wieku 40-55 lat. Udział młodszych mlodszych właścicieli firm 18-24 lat wynosił zaledwie 7%, a starszych powyżej 56 lat tylko 6%.

Najwięcej właściecieli firm posiadalo wyksztalcenie średnie 57%, wyższe i niepełne wyższe - 20% reszta właścicieli podmiotów gospodarczych charakteryzowała się wykształceniem podstawowym i niepełnym srednim (23%). Bierną znajomość języka angielskiego i niemieckiego deklarowało 33% włąśćicieli, tylez samo niemieckiego, rosyjskiego, zaź rosyjskiego 62%. Jedynie 8,7% zna czynnie angielski, tyleż samo niemiecki i 14,5 % zna czynnie jezyk rosyjski.

Ankietowane podmioty gospodarcze reprezentowały różny stopień wyposażenia biurowego, 14 procent fimr nie posiadalo, żadnego wyposażenia biurowego, jeden numer telefoniczny posiadało 74% podmitów gospodarczych, dwa numery - 8% firm, jedynie jedna firma z 80 ankietowanych posiadała aż 14 numerów. !8 firm posiadalo faxlub telefax, większość z nich (89%) posiadała fax jednonumerowy. W komputery bylo wyposazonych tylko 15 ankietowanych podmiotów gospodarczych.

Tab. . Stopień zadowolenia właścicieli firm z prowadzenia działalności na terenie gminy Janikowo (w %).

Prawie 37% uczestniczących w badaniach ankietowych osób była bardzo zadowolona i zadowolona (36,5%) z prowadzenia działalności na terenie gminy, tyleż samo 36,5% jest raczej zadowolona, co daje nam łącznie aż 73% respondentów akceptujących miejsce swojej działalności gospodarczej (por. tab. wyzej). Pozostałe 27% respondentów było niezadowolonych ze swojego obecnego miejsca prowadzenia działalności, przy czym w samym Janikowie 11 %, a na wsi aż 16 %. Polaryzacja postaw na tak i nie była tu bardzo wyraźna.

Łącznie badane podmioty gospodarcze dają 542 miejsca pracy , w tym 53% stanowia koniety i 47% mężczyźni, w tym 40 osób dojeżdża z innych miejscowości z poza gminy. 43 ankietowane firmy zbywają swoje produkty, uslugi na rynku lokalnym (gmina), 34 firmy oprócz rynku lokalnego zbywa równiez na rynku regionalnym (woj. kujawsko-pomorskie), 10 firm na dizała na rynku krajowym, 3 firmy eksportują swoje usługi i produkty równiez poza kraj.

Tab. . Przewidywane zmiany w prowadzonych przez respondentów firmach

Tab. . Poglądy właściecieli podmiotów gospodarczych na temat czystości (powietrza, wody, ziemi, lasów) środowiska, w którym prowadzą działalność (w %).

Tab. . Poglądy właściecieli podmiotów gospodarczych na temat połączenia MZK pomiędzy miejscowością w której prowadzą działalność a Inowrocławiem (w %).

Dla społeczności lokalnej ważną sprawą jest poszukiwanie takich działalności gospodarczych, które w sposób efektywny mogą poprawić ich poziom życia. Jedną z takich działalności gospodarczych współcześnie jest turystyka i agroturystyka. Z tego powodu zebrano opinie właścicieli firm czy zamierzają zainwestować w działalnośc agroturystyczną i zaangażowania się w jej rozwój na terenie gminy. Generalnie biorąc badana populacja (w blisko 79 %) stwierdziła, że w najbliższej przyszlości nie ma zamiaru inwestować w w działalnośc agroturystyczną. Tylko 16% respondentów deklarowało zamiar zainwestowania w agroturyzm. Znaczący odsetek ankietowanych (5%) nie miał w tym względzie zdania.

Na ogół jednak (95%) respondenentów życzyła sobie, aby ich miejscowość stała się ośrodkiem turystycznym (69,5 %). Częściej życzenie to wyrażali ankietowani z Janikowa (86,5 %), aniżeli z obszarów wiejskich gminy (56 %).

Świadomość inwestycji w konkretne urządzenia turystyczne wśród respondentów skierowana jest na nisko kapitałowe wyposażenie. Dominują wskazania na budowę pól namiotowych (58%), campingów (48%) oraz otwarcie schronisk turystycznych (20,3%). Ankietowani w dużo mniejszym stopniu wskazywali na budowę hoteli (15%). Z innych inwestycji respondenci dość powszechnie wskazywali na konieczność oczyszczenia istniejących zbiorników wodnych i przystosowania ich do użytkowania turystycznego( 23%), 15% wskazało na zagospodarowanie i powiększenie plaży. Pojedyncze odpowiedzi właścicieli podmiotów gospodarczych wskazywały ponadto na promocję i reklamę miasta i gminy, zadbanieo czystość i wygląd gminy, zlikwidowanie białych mórz, Rozwój turystyki w gminie powinny wspierać inwestycje w infrastrukturalne urządzenia komunalne. Z jednej strony podniosą one poziom życia miejscowej społeczności, a z drugiej poprawią warunki ekologiczne i tym samym mogą potencjalnie przyciągnąć turystów.

Ważnym problemem dla rozwoju społeczno-gospodarczego gminy jest jej postrzeganie przez włąściecieli podmiotów gospodarczych i identyfikowanie się ich z działaniami podejmowanymi przez władze administracyjne i samorządowe gminy Janikowo. Dobrze to obrazuje ocena funkcjonowania i stanu zainwestowania w urządzenia infrastrukturalne. Ankietowani zaznaczali wg następujacej skali: nota zła - 0, nota dostateczna - 2 i nota dobra - 3.

Generalnie ankietowani uważali, że wyposażenie miasta i gminy w infrastrukturę jest niewystarczające. Z infrastruktury społecznej najgorzej oceniane były urządzenie zabezpieczające wypoczynek (nota 1,49), administrację( nota 2,08), opiekę zdrowotną (nota 2,11) i kulturę (2,13). Jako bardzo złe pod tym względem wyposażenie miasta i gminy uważało 17 % respondentów, dalsze 6,3 % ankietowanych tę infrastrukturę oceniło na poziomie średnim, pozostali respondenci wyposażenie i działalność w sferze wypoczynku, kultury, administracji i opieki zdrowotnej uznali za dobrą lub bardzo dobrą (20%).

Srednie oceny otrzymała również infrastruktura komunalna (wodociągi, kanalizacja, komunikacja, telefony i bucynki) , szczególnie dotyczyło budynków (średnia nota 1,98). Pozostała infrastrukturę komunalną ocenono na dostatecznym poziomie (wodociagi - 2,26; komunikacja - 2,28; kanalizacja - 2,34; i telefony - 2,66). Respondenci powszechnie (w ľ) postulowali połączenie ich miejscowości komunikacją miejską z Inowrocławiem. Dotyczyło to zarówno ankietowanych włąścicieli podmiotów gospodarczych z Janikowa jak i z ws gminy Janikowoi. Niechętnym takiemu połączeniu były sporadyczne osoby. Znaczny jednak udział respondentów nie miał w tej sprawie zdania, przy czym więcej takich osób było w Janikowie , aniżeli na wsi. Zaskakujące, że niskie oceny uzyskała infrastruktura budowlana(budynki), prawdopodobnie ze względu na zły stan niekt/orych budynków, których utrzymanie leży w większości w gestii ich właścicieli (niestety również respondentów). Natomiast najwyższe oceny uzyskało wyposażenie miasta i gminy w sieć telefoniczną ( 2,66). Również i tutaj były bardzo rozbieżne oceny pomiędzy respondentami pochodzącymi z Janikowa i obszarów wiejskich.

Ankietowani włąsciciele podmiotów gospodarczych w 57% oceniali infrastrukturę komunalną jako dostateczną, w 36% jako dobrą lub bardzo dobrą, natomiast jako zła ocenilo 7% respondentow.

Krytycznie też oceniono wyposażenie i funkcjonowanie infrastruktury gospodarczej. Najgorsze oceny uzyskała infrastruktura zwiazana z obsluga rolnictwa (1,76) i usługi rzemieślnicze (1,88. Gastronomia (2,21) i handel (2,48) otrzymały oceny powyzej dostatecznej. Najlepiej zatem oceniono wyposażenia miast i gminy w placówki handlowe.

W kontekście przeprowadzonych badań wynika, że niezbędne są działania ze strony władz miasta i gminy zmierzające do poprawy wyposażenia i funkcjonowania właściwie całej infrastruktury. Zresztą ten sam pogląd prezentują respondenci. Blisko 24% nie wypowiedziało się w tej sprawie, 16% badanych twierdzi, ze infrastruktura gospodarcza w gminie jest zła, 37% ze jest dostateczna i 23% ze jest dobra.. Najczęściej wypowiadano się za budową oczyszczalni, i rozwoju usług rzemieslniczych.

xxxxxxxxxxxxxxxxxx

Prawie polowa ankietowanych deklarowala chęć podjęcia konkretnych działań (nawet w sposób społeczny angażując głównie swój czas i pracę) na rzecz poprawy warunków życia swoich rodzin oraz lokalnej społeczności. Aby to zrealizować, według badanych, należy wymóc na władzach miasta i gminy większą aktywność w poszukiwaniu kapitałów zewnętrznych, które można by zainwestować w gminie, a tym samym stworzyć nowe miejsca pracy. Właściciele podmiotów gospodarczych w 83% a wiec bardzo przychylni są prywatnym firmom polskim (83%)), nawet jeśli będzie konieczność stworzenia im szczególnych przywilejów (62 %), natomiast w zasadzie nieprzychylni byli firmom zagranicznym, aż 63 % respondentów wypowiedziało się przeciw lokalizacji takich firm w ich miejscowości, przy 37 % akceptujących firmy zagraniczne ( i to z dodadkowymi uwagami - np bez handlu, bez handlu spozywczego, z plska obsluga). Nieprzychylnośc była największa dla tworzenia przez podmioty zagraniczne firm produkcyjnych.

Na pytanie jakie funkcje, zakłady pracy i inwestycje powinny byc zdaniem respondentow rozwojane i rozbudowywane w miejscowosci ich daialania i w regione aby zapewnic szybki i wlasciwy rozwoj 62% stwierziło, ze powinna to byc turystyka, , 52% ze wypoczynek, 33% ze [przetworstwo rolne, uslugi i przemysł po 32%, 8% rolnictwo. A zatem respondenci uważają, że przyszły rozwój miasta i gminy należy turystyce i wypoczynku, usługach (odpowiednio: 32%, i przemyśle 32%) Wynika z tego, że za fundament rozwoju miasta i gminy powszechnie uważany jest rozwój turystyki i wypoczynku. Na kolejne pytanie jakie firmy i jakie inwestycje sa (w zwiazku z proponowanymi przez respondentow glownymi funkcjami gminy) najbardzioerj konieczne i potrzebne 36% uznalo inwestycje zwiazane z turystyka (hotele, schroniska, pole anmiotowe, campingi, biuro turystyczne, restauracje, hotel z zapleczem gastronomicznym, gospodarstwa agrostyrystyczne).

Respondenci widzą i chętnie wskazują też czynniki utrudniające obecnie, a zwłaszcza w przyszłości rozwój społeczno-gospodarczy gminy. Za taki czynnik uważają w 61 % brak kapitału i pieniędzy. Na drugim miejscu wskazują na zle i slabe przepisy prawa, które zdaniem 48 % respondentów utrudniają podjęcie i prowadzenie działalności gospodarczej Kolejnym utrudnieniem jest. pewien marazm przejawiający się wśród miejscowej wyrażający się brakiem perspektyw zmian na lepsze (40%)j. Respondenci wyrazili też swój krytycyzm w stosunku do działalności władz miasta i gminy, który określili jako brak dobrego gospodarza. Ten głos krytycyzmu wyrazilo tylko 11% respondentów. Inne czynniki utrudniające rozwój społeczno-gospodarczy gminy to brak pracy, ale także niechęć ludzi do ciężkiej pracy, dopuszczenie do zanieczyszczenia wód powierzchniowych, które utrudniają rozwój turystyki i wypoczynku..

Reasumując postrzeganie miasta i gminy przez wlascieiceli podmiotow gospodarczych jest dość zblizone do postrzegania przez mieszkancow gminy.. Wypowiedzi obu badanych grup respondentów były niekiedy bardzo osobiste i niezwykle szczere, ujawniające nie tylko ich pomysły, zaangażowanie, ale także i patologie, które jednak ujawniały się dość sporadycznie.

Tab. Poglądy respondentów na kierunki rozwoju i problemy nękające ich na poziom gminy.

Wyszczególnienie	Ogółem	Miasto	Wieś
Stymulowanie rozwoju gminy poprzez:
- rolnictwo i przetwórstwo rolne	33,3	13,5	45,8
- gospodarkę drzewną	3,5	2,7	4,0
- przemysł	18,0	21,6	15,8
- budownictwo	1,7	1,8	1,7
- usługi	22,9	22,5	23,2
- turystykę i wypoczynek	23,3	36,0	15,3
Czynniki utrudniające rozwój
- brak dobrego gospodarza	15,3	9,9	18,6
- złe i słabe przepisy prawa	19,8	19,0	20,9
- brak kapitału (pieniędzy)	40,6	21,6	52,5
- niechęć ludzi do pracy	9,4	7,2	10,7
- brak perspektyw zmian na lepsze	31,6	27,0	34,5
- brak pracy	19,2	15,6	22,8
- kumoterstwo (przekupstwo) urzędników	2,8	4,5	1,7
- zanieczyszczenie wód (jeziora)	2,8	6,3	0,6

Źródło: Obliczono na podstawie badań ankietowych.

6. 2. Percepcja gminy Janikowo w opinii jej mieszkańców.

W badaniach ankietowych udział wzięło 488 gospodarstw domowych. Z obszaru miasta Janikowa 211 gospodarstw domowych liczących 684 osoby, a z terenów wiejskich gminy 277 gospodarstw domowych liczących 1108 osób. Łącznie uzyskane opinie reprezentują poglądy 1 792 mieszkańców miasta i gminy Janikowo na temat warunków życia i możliwości rozwoju społeczno-gospodarczego gminy. Ponieważ ankieta była rozprowadzana poprzez szkoły podstawowe i gimnazja, w związku z tym udział w badaniu wzięły osoby posiadające dzieci w wieku szkoły podstawowej i gimnazjum. Wydaje się, że taki dobór osób do badań ankietowych był właściwy, bowiem rodzice tych dzieci i młodzieży mają już obecnie, a w przyszłości mieć będą jeszcze większy wpływ na to co będzie się działo w gminie. Dlatego poznanie ich opinii o życiu społeczno-gospodarczym w gminie ma istotne znaczenie.

Spośród ankietowanych przedstawicieli gospodarstw domowych 51,9 % stanowiły kobiety, a pozostałe 48,1 % mężczyźni. Struktura płci ankietowanych przedstawicieli gospodarstw domowych była odmienna w mieście i na wsi (po.tabela niżej). W Janikowie częstszymi respondentami były kobiety (60,2 %), natomiast na terenach wiejskich mężczyźni (53,5 %), co wydaje się być zgodne z obecnie istniejącymi, odmiennymi relacjami pomiędzy płcią występującymi na obszarze miast i wsi. Nieco ponad 70 % respondentów było w wieku 25-30 lat, a 27 % w wieku 40-55 lat. Udział młodszych rodziców w wieku 18-24 lata wynosił zaledwie 2,1 %, a starszych powyżej 55 lat tylko 0,7 %. Przeciętnie biorąc rodzice dzieci i młodzieży w wieku szkoły podstawowej i gimnazjum mieszkający w Janikowie byli młodsi aniżeli rodzice mieszkający na wsi. Udział rodziców w wieku 25-39 lat mieszkających w Janikowie wynosił 75 %, natomiast na terenach wiejskich 67 %. Starsi rodzice w wieku 40-55 lat mieszkający w Janikowie stanowili 23,2 %, natomiast na wsi 29,4 %. Byli to więc w dominującym stopniu mieszkańcy miasta i gminy w wieku produkcyjnym, co ma bezpośrednie odzwierciedlenie w ich stanie majątkowym, a tym samym w ich poglądach na sprawy rozwoju społeczno-gospodarczego gminy. Wśród respondentów dominował model rodziny 2+3 i 2+2 (na terenie miasta raczej 2+2, a wsi 2+3). Nieco ponad połowa respondentów posiadała gospodarstwa domowe liczące cztery i mniej osób (porównaj tabela niżej). Udział większych gospodarstw domowych (pięć i więcej osób) wynosił 48,9 %. Mniej liczebne gospodarstwa domowe (cztery i mniej osób) przeważały w Janikowie, a ich udział wyniósł 61,4 %, natomiast na terenach wiejskich gminy udział tych gospodarstw domowych stanowił zaledwie 44,5 %. Na wsi przeważały gospodarstwa domowe pięcio- i więcej osobowe.

Tab. . Struktura płci i wieku respondentów

Respondenci w większości legitymowali się wykształceniem (por tabela niżej) podstawowym (16,5 %) i niepełnym średnim (38,3 %) oraz średnim pełnym (37,7 %). Niski udział miały osoby z wykształceniem wyższym niepełnym (3,2 %) i wyższym pełnym (3,9 %). Generalnie lepiej wykształcone wśród respondentów okazały się kobiety, zarówno w mieście jak i na wsi. Korzystniejszą strukturę poziomu wykształcenia mieli respondenci pochodzący z miasta; średnio biorąc ich udział o wykształceniu średnim pełnym i wyższym był o 1/3 korzystniejszy niż respondentów zamieszkałych na wsi. Powodem tego jest fakt, że dotychczas wiejskie obszary rolnicze zgłaszały zapotrzebowanie na pracowników o wykształceniu rolniczym szczebla zawodowego i średniego. Największy odsetek respondentów o najniższym poziomie wykształcenia pochodził z obszarów sołectw, w których dominującą działalnością gospodarczą było rolnictwo. Udział respondentów o wykształceniu pomaturalnym i wyższym wynosił średnio 7,1 %. Wyższy był w mieście (9,2 %) aniżeli na wsi (5,9 %). Średnio udział kobiet (3,9 %) o tym wykształceniu był wyższy niż mężczyzn (3,2 %), bardziej widoczny był on w mieście (kobiety 5,5 %, mężczyźni 3,7 %) aniżeli na wsi (kobiety 3 %, mężczyźni- 2,9 %).

Tab. . Wielkość rodziny wspólnie zamieszkującej z respondentem (w %)

Tab. . Struktura wykształcenia respondentów

Poziom wykształcenia	Ogółem			w tym:
				Miasto			Wieś
	razem	kobiety	mężczyźni	razem	kobiety	mężczyźni	razem	kobiety	Mężczyźni
Niepełne podstawowe	0,4	-	0,4	-	-	-	0.6	-	0,6
Podstawowe	16,5	6,8	9,7	9,3	5,6	3,7	21,3	7,7	13,6
Niepełne średnie	38,3	18,4	19,9	35,2	20,4	14,8	40,2	17,2	23,0
Średnie	37,7	21,4	16,3	46,3	27,8	18,5	32,0	17,2	14,8
Niepełne wyższe	3,2	1,4	1,8	4,6	1,8	2,8	2,4	1,2	1,2
Wyższe	3,9	2,5	1,4	4,6	3,7	0,9	3,5	1,8	1,7
Razem	100,0	50,5	49,5	100,0	59,3	40,7	100,0	45,1	54,9

Źródło: Obliczono na podstawie badań ankietowych przeprowadzonych w maju, czerwcu i lipcu 2000r.

Ryc. . Stan posiadania i wyposażenie gospodarstw domowych respondentów (w %).

Źródło: Obliczono na podstawie badań ankietowych.

Tab. . Stan posiadania i wyposażenie gospodarstw domowych respondentów (w %).

Analizując stan posiadania i warunki zamieszkania respondentów należy stwierdzić, że są one przeciętnie biorąc dobre. Ponad 2/3 respondentów posiada własny dom (42,4 %) lub mieszkanie własnościowe (26,4 %). Pod tym względem sytuacja lepiej wygląda wśród respondentów zamieszkałych na wsi aniżeli w mieście (Tab. .). Na terenach wiejskich gminy we własnym domu (62,1 %) i mieszkaniu własnościowym (21,5 %) mieszkało 83,6 % respondentów, natomiast w mieście wielkość tego odsetka wynosiła 45 % (właściciele domów 10,8 % i mieszkań własnościowych 34,2 %). Natomiast wyposażenie gospodarstw domowych respondentów w sprzęt trwałego użytku było na ogół lepsze w mieście aniżeli na wsi. Generalnie powszechne, tak w mieście jak i na wsi w gminie Janikowo, było wyposażenie mieszkań respondentów w urządzenia sanitarne; bieżącą wodę, łazienkę i ubikację w mieszkaniu (średnio na poziomie 86,1 – 86,8 %). Nieco lepiej pod tym względem były wyposażone mieszkania respondentów w mieście aniżeli na wsi, a różnica sięgała wartości około 10 % na korzyść miasta. Również powszechne było posiadanie przez respondentów telewizora kolorowego (miasto 97,3 %, wieś 94,9 %). Posiadanie pozostałego wyposażenia technicznego gospodarstw domowych było już rzadsze i na ogół dużo częściej posiadały go gospodarstwa miejskie. Tak było w przypadku posiadania telefonu sieciowego, pralki automatycznej czy magnetowidu, Dużo rzadziej, chociaż w mieście dwukrotnie częściej aniżeli na wsi, był spopularyzowany telefon komórkowy (miasto 27 %, wieś 15,8 %), antena satelitarna (odpowiednio 30,6 % i 17,5 %), a zwłaszcza komputer (19,8 % i 14,1 %). Natomiast wiejskie gospodarstwa domowe respondentów lepiej aniżeli miejskie były wyposażone w samochody osobowe (miasto 50,5 %, wieś 69,5 %). Przedstawiony stan wyposażenia gospodarstw domowych respondentów w sprzęt trwałego użytku dowodzi, że w ostatnich latach poziom cywilizacyjny i kulturalny stopniowo podnosi się na obszarach wsi i małych miast tej części Kujaw, na ogół znacznie przekraczając w tym zakresie średnie wartości krajowe. Dużą rolę w tym względzie spełniają środki masowego przekazu.

Dla ponad połowy ankietowanych mieszkańców miasta i wsi podstawowym źródłem utrzymania (Tab. .) była praca fizyczna (54,3 %), zarówno najemna – zwłaszcza w mieście, jak i we własnym gospodarstwie rolnym na wsi. Mniejsze znaczenie jako źródło utrzymania miała praca umysłowa (20,1 %). Respondentom mieszkającym w mieście daje ona ponad dwukrotnie więcej miejsc pracy (30,6 %) aniżeli na wsi (13,7 %). Stosunkowo mało wśród respondentów było utrzymujących się z prowadzenia i pracy we własnych firmach, wśród zamieszkałych w mieście 9 %, a na wsi 7,7 %. Niewielkie znaczenie jako dostarczyciel

Tab. . Podstawowe źródło utrzymania respondentów (w %).

środków utrzymania rodzinom respondentów była praca za granicą. Natomiast duży był udział wśród ankietowanych rodziców dzieci i młodzieży uczęszczającej do szkół podstawowych i gimnazjalnych emerytów, rencistów i pobierających zasiłek dla bezrobotnych, który łącznie obejmował 16,4 % respondentów, przy czym był on niższy wśród ankietowanych w mieście (14,4 %) aniżeli na wsi (17,5 %).

Tab. . Czasokres pobytu respondentów w obecnym miejscu zamieszkania (w %).

Mniej więcej 1/3 respondentów, zarówno w mieście jak i na wsi, zamieszkuje je od urodzenia, ale blisko 2/3 jest przybyszami o różnym czasookresie zamieszkiwania w obecnym miejscu (Tab. .). Od ponad 11 lat w obecnym miejscu zamieszkania przebywa 39,2 % respondentów (w mieście 37,8 %, na wsi 40,1 %). A więc natężenie przyjazdów na obecny obszar zamieszkania miało miejsce w latach 1945 – 1989. Tym niemniej, jednak w ostatnim 10-leciu na teren obecnego miejsca zamieszkania przybyło 24 % ogółu ankietowanych osób (w mieście 25,3 %, na wsi 23,2 %). Napływowi respondenci, którzy obecnie zamieszkują wieś w 76,8 % przybyli też ze wsi, w pozostałym odsetku 23,2 % z miast. Natomiast napływowi respondenci zamieszkujący obecnie w Janikowie w 53,7 % przybyli z innych miast, a w 46,3 % ze wsi. Wśród przyczyn osiedlenia się w obecnym miejscu zamieszkania respondentów dominowały względy związane z uzyskaniem mieszkania (39,3 %), pracy (17,9 %), utrzymania (10,7 %) i rodzinne (14,3 %) z reguły związane z małżeństwem.

Ryc. . Stopień zadowolenia respondentów z obecnego miejsca zamieszkania (w %).

Źródło: Obliczono na podstawie badań ankietowych.

Ruchliwość migracyjna respondentów mieszkających w mieście i gminie Janikowo była stosunkowo wysoka, bowiem w ostatniej dekadzie lat 90-tych objęła około ¼ zmian miejsc zamieszkania badanych osób.

Tab. . Stopień zadowolenia respondentów z obecnego miejsca zamieszkania (w %).

Większość uczestniczących w badaniach ankietowych osób była bardzo zadowolona i zadowolona (52,1 %) ze swojego obecnego miejsca zamieszkania, dalsze 31,9 % raczej zadowolona, co daje nam łącznie aż 84 % respondentów akceptujących swoje miejsce zamieszkania (tab. .). Z punktu widzenia stopnia zadowolenia z obecnego miejsca zamieszkania bardziej zintegrowani ze swoim miejscem pobytu byli mieszkańcy samego Janikowa (56,9 % bardzo zadowolonych i zadowolonych i 32,1 % raczej zadowolonych) aniżeli wsi (odpowiednio 49,2 % i 31,8 %). Pozostałe 16 % respondentów było niezadowolonych ze swojego obecnego miejsca zamieszkania, przy czym w samym Janikowie 11 %, a na wsi aż 19 %. Polaryzacja postaw na tak i nie była tu bardzo wyraźna. Skutkiem niezadowolenia z obecnego miejsca zamieszkania była chęć jego opuszczenia (tab. .). Taką wolę wyraziło 26,3 % respondentów (zamieszkałych w mieście 23,8 %, a na wsi aż 27,7 %).

Tab. . Deklarowana przez respondentów chęć zmiany miejsca zamieszkania (w %).

Tab. . Deklarowane przez respondentów miejsca przyszłego zamieszkania (w %).

Z przytoczonych liczb wynika, że chęć emigracji deklarowali często również respondenci, którzy byli zadowoleni z obecnego miejsca zamieszkania. Polaryzacja postaw nie była już tak wyraźna jak w poprzednim przypadku, bowiem od 5,5 % (miasto) do 7,3 % (wieś) respondentów nie miała w tej sprawie zdania. Tym niemniej ponad 2/3 respondentów nie planowało zmiany miejsca pobytu (w mieście 70,7 %, na wsi 65 %). Ci z respondentów, którzy chcą opuścić obecne miejsce zamieszkania wybierali jako docelowe miejsca osiedlenia małe miasta (27,5 %) lub wsie (21,1 %). W tym zakresie postawy respondentów są odmienne w zależności od obecnego miejsca zamieszkania. Mieszkający w Janikowie chcą w 65,5 % przenieść się do średniego lub dużego miasta (Tab. .). Znacznie mniej z nich wyraża chęć osiedlenia się w małym mieście (6,3 %) lub na wsi (18,7 %). Natomiast respondenci mieszkający na wsi jeśli chcą emigrować to tylko w 23,4 % do średniego lub dużego miasta, ale aż w 36,4 % do małego miasta (zwłaszcza Janikowa) lub na wieś (22 %). Zaskakująco duży udział respondentów chcących opuścić obecne miejsce zamieszkania chce wyemigrować z Polski, przeciętnie 16,5 %. Wydaje się w tym zakresie następować zmiana postaw pomiędzy mieszkańcami miast i wsi. Z Polski chce wyemigrować blisko 1/5 respondentów pragnących opuścić wieś, ale tylko 12,5 % tych którzy pragną opuścić miasto.

Tab. . Poglądy respondentów na temat stanu czystości miejscowości, w której zamieszkują (w %).

Respondenci mają krytyczny stosunek co do utrzymania miejscowości w której mieszkają w czystości. Chociaż 84,6 % stwierdziło, że ich miejscowość w zadowalającym stopniu jest czysto utrzymana, to aż 50,5 % oceniło, że ich miejscowość jest raczej czysta, a więc z pewnym krytycyzmem odnosi się do warunków sanitarnych panujących w

Ryc. . Poglądy respondentów na temat stanu czystości miejscowości, w której zamieszkują (w %).

Źródło: Obliczono na podstawie badań ankietowych.

swoich miejscowościach. Jedynie 28,9 % respondentów kategorycznie stwierdziło, że ich miejscowość jest czysta, a 5,2 % że bardzo czysta. Tylko 11,2 % respondentów kategorycznie stwierdziło, że miejscowość w której mieszkają jest brudna (4,9 %) i raczej brudna (5,9 %). Nie mających zdania w tej kwestii było 4,2 % respondentów. Lepsze zdanie o swoim miejscu zamieszkania mieli ankietowani mieszkańcy Janikowa, którzy w 44,1 % stwierdzili, że ich miasto jest czyste i w 12,6 % że bardzo czyste. Pewien krytycyzm przejawiał się w odpowiedziach 40,5 % respondentów, którzy uznali że ich miasto jest raczej czyste. Zaledwie 2,8 % ankietowanych osób było zdania, że Janikowo jest miastem raczej brudnym. Większy krytycyzm w tym względzie charakteryzował ankietowanych mieszkańców wsi. Tylko 19,3 % z nich uznało swoją miejscowość jako czystą i 0,6 % jako bardzo czystą. Dalsze 56,7 % jako raczej czystą. Natomiast 16,6 % jako raczej brudną, brudną i bardzo brudną. Znaczny odsetek (6,8 %) respondentów pochodzących ze wsi nie miał w tym względzie zdania, czego zupełnie nie notowano wśród respondentów mieszkających w Janikowie.

Tab. . Poglądy respondentów na temat czystości (powietrza, wody, ziemi, lasów) środowiska, w którym zamieszkują (w %)

Ryc. . Poglądy respondentów na temat czystości (powietrza, wody, ziemi, lasów) środowiska, w którym zamieszkują (w %)

Źródło: Obliczono na podstawie badań ankietowych.

Bardziej krytyczna była ocena przez respondentów środowiska (powietrza, wód, ziemi, lasów), w którym mieszkają. Zaledwie 6,5 % z nich uznało, że żyją w czystym środowisku, a dalsze 50 % że raczej w czystym. Aż 43,5 % respondentów stwierdziło, że żyje w zanieczyszczonym (23,4 %) lub raczej zanieczyszczonym (20,1 %) środowisku. Pod tym względem oceny ankietowanych mieszkańców Janikowa były bardziej krytyczne aniżeli respondentów zamieszkujących na wsi. Aż 42,5 % badanych mieszkańców Janikowa uznało, że żyją w zanieczyszczonym środowisku, a dalsze 30,2 % że raczej w zanieczyszczonym. Zaledwie 27,3 % ankietowanych osób z Janikowa było przeciwnego zdania. Z kolei, zaledwie 25,6 % badanych osób mieszkających na wsi uznało, że żyją w środowisku zanieczyszczonym (11,6 %) i raczej zanieczyszczonym (14 %). Respondenci pochodzący ze wsi w 64,5 % stwierdzili, że mieszkają w raczej czystym środowisku, a dalsze 9,9 % uznało że żyją w czystym środowisku. Pomimo, że w ich odpowiedziach przejawia się pewien krytycyzm, to ich odczucia w tym zakresie są przeciwstawne do ankietowanych osób pochodzących z miasta.

Na jakość życia wpływa poczucie bezpieczeństwa w miejscu zamieszkania. Ankietowani mieszkańcy miasta i gminy Janikowo uznali w 62,9 % swoje miejscowości jako raczej bezpieczne, ale tylko 15,4 % uznało je za całkiem bezpieczne. Respondentów, którzy czuli, że grozi im niebezpieczeństwo w zamieszkiwanej miejscowości było 16,4 %. Zdania na ten temat nie miało 5,3 % ankietowanych. Bardziej bezpieczni w zamieszkiwanej miejscowości czuli się respondenci ze wsi (bezpiecznie 19,4 % i raczej bezpiecznie 62,9 %), aniżeli z miasta (odpowiednio 9 % i 63,1 %). Nieco ponad 1/5 ankietowanych mieszkańców Janikowa stwierdziła, że czuje się niebezpiecznie (18 %) lub raczej niebezpiecznie (3,6 %). Natomiast respondenci zamieszkujący wsie tylko w 13,1 % stwierdzili, że czują się zagrożeni w swojej miejscowości.

Tab. Poglądy respondentów na temat stanu bezpieczeństwa w zamieszkiwanej przez nich miejscowości.

Stan bezpieczeństwa w zamieszkiwanej miejscowości	Ogółem	Miasto	Wieś
Bezpieczna	15,4	9,0	19,4
Raczej bezpieczna	62,9	63,1	62,9
Niebezpieczna	11,9	18,0	8,0
Raczej niebezpieczna	4,5	3,6	5,1
Nie mam zdania	5,3	6,3	4,6
Razem	100,0	100,0	100,0

Źródło: Obliczono na podstawie badań ankietowych.

O warunkach życia badanej społeczności w dużej mierze decyduje dostęp do dobrej jakości wody pitnej. Można założyć, że woda pitna pozyskiwana z wodociągu zabezpiecza w optymalnym stopniu potrzeby użytkowników. Otóż 70,1 % ogółu ankietowanych wypowiedziało się, że zaopatruje się w wodę pitną z wodociągu. Pozostałe źródła zaopatrzenia w wodę mają minimalne znaczenie, np. z własnej studni zaopatrywało się w wodę tylko 2,4 % respondentów. Znaczna liczba respondentów (16,8 %) nie wskazała źródła zaopatrzenia w wodę. Można sądzić, że ta grupa ankietowanych osób czerpie wodę po prostu z kranu, co jest dla nich tak oczywiste, że nie wyraziła w tej sprawie swojego zdania. W tym przekonaniu utwierdza fakt, że ankietowani mieszkańcy Janikowa tylko w 48,6 % wskazali wodociąg jako źródło zaopatrzenia w wodę pomijając w swoich odpowiedziach zupełnie pozostałe źródła. Wsie w gminie Janikowo są w wysokim stopniu zwodociągowane. Aż 83,6 % badanych mieszkańców wsi wskazało wodociąg jako źródło zaopatrzenia w wodę pitną. Zaledwie 4 % respondentów z obszarów wiejskich gminy korzystało ze studni. Poza dostępnością wody pitnej z kontrolowanych sanitarnie źródeł ważna sprawa jest oceny jej jakości. Otóż 24 % ankietowanych oceniło jakość użytkowanej wody pitnej jako złą. Tylko 15,6 % respondentów oceniło ją jako dobrą. Pozostali respondenci nie wypowiedzieli się w tej sprawie. Jakość dostarczanej im wody lepiej oceniają respondenci zamieszkujący wieś. Pomimo, że liczba respondentów oceniająca użytkowaną wodę pitną jako złej jakości była podobna w mieście (24,3 %) i na wsi (23,7 %), to większy odsetek respondentów z obszarów wiejskich gminy ocenił ją jako dobrą (22,6 %) aniżeli miało to miejsce w przypadku miasta (4,5 %).

Dla społeczności lokalnej ważną sprawą jest poszukiwanie takich działalności gospodarczych, które w sposób efektywny mogą poprawić ich poziom życia. Jedną z takich działalności gospodarczych współcześnie jest turystyka. Z tego powodu zebrano opinie respondentów co do ich stosunku do turystyki i możliwości zaangażowania się w jej rozwój na terenie gminy. Generalnie biorąc badana społeczność (w blisko 2/3) deklarowała przychylny stosunek do turystów. Około ¼ deklarowała obojętny stosunek. Przypadkowi tylko respondenci (1,4 %) deklarowali niechęć do turystów. Znaczący odsetek ankietowanych nie miał w tym względzie zdania (11 %). Bardziej przychylni turystom byli badani mieszkańcy miasta aniżeli wsi. Na ogół respondenci życzyli sobie, aby ich miejscowość stała się ośrodkiem turystycznym (62,5 %). Częściej życzenie to wyrażali ankietowani z Janikowa (76,5 %), aniżeli z obszarów wiejskich gminy (54 %). Respondenci zamieszkujący na wsi aż w 26,2 % nie życzyli sobie aby ich wieś stała się ośrodkiem turystycznym, natomiast w Janikowie takich osób było 14,1 %. Wśród respondentów na wsi duży odsetek był osób, które w tym zakresie nie miały zdania (19,8 %), natomiast w Janikowie takich osób było już znacznie mniej (9,4 %). Obok deklarowanego stosunku do rozwoju turystyki podstawową sprawą są aktualne możliwości świadczenia usług turystycznych. Zaledwie 30,5 % ankietowanych wyraziło chęć wynajęcia turystom pokoju. Więcej takich osób było na wsi (32,8 %), aniżeli w mieście (27 %). Udostępnienie turystom innych udogodnień; jak łazienki, ubikacji, telefonu sieciowego deklarowało od 19,1 % do 24,3 % ankietowanych, przy czym na wsi wartości te były zdecydowanie wyższe (22,6 – 28,2 %) aniżeli w mieści (13,5 – 18,0 %). Możliwości udostępnienia sprzętu wypoczynkowego czy usług typu jazda konna, bryczką, rowerem itp. była już sporadyczna. Zatem aktualne możliwości świadczenia usług turystycznych przez lokalną społeczność są niewielkie. Potwierdza to znikoma deklarowana przez respondentów chęć podjęcia inwestycji w sektorze turystycznym. Tylko 9,6 % z nich ma zamiar zainwestować w turystykę. Na wsi (13 %) takich osób było dwukrotnie więcej aniżeli w mieście (4,5 %). Świadomość inwestycji w konkretne urządzenia turystyczne wśród respondentów skierowana jest na nisko kapitałowe wyposażenie. Dominują wskazania na budowę pól namiotowych (42,7 %), campingów (24,9 %) oraz otwarcie schronisk turystycznych (8 %). W tym zakresie dwukrotnie więcej ankietowanych mieszkańców miasta aniżeli wsi wskazuje na konieczność podjęcia wymienionych inwestycji. Ankietowani w dużo mniejszym stopniu wskazywali na budowę hoteli (13,2 %), przy czym respondenci z Janikowa (23,4 %) o wiele częściej aniżeli ci ze wsi (6,8 %). Z innych inwestycji respondenci dość powszechnie wskazywali na konieczność oczyszczenia istniejących zbiorników wodnych i przystosowania ich do użytkowania turystycznego. Rozwój turystyki w gminie powinny wspierać inwestycje w infrastrukturalne urządzenia komunalne. Z jednej strony podniosą one poziom życia miejscowej społeczności, a z drugiej poprawią warunki ekologiczne i tym samym mogą potencjalnie przyciągnąć turystów.

Ważnym problemem dla rozwoju społeczno-gospodarczego gminy jest jej postrzeganie przez własnych mieszkańców i identyfikowanie się ich z działaniami podejmowanymi przez jej władze administracyjne i samorządowe. Dobrze to obrazuje ocena funkcjonowania i stanu zainwestowania w urządzenia infrastrukturalne. Generalnie ankietowani uważali, że wyposażenie miasta i gminy w infrastrukturę jest niewystarczające. Z infrastruktury społecznej najgorzej oceniane były urządzenie zabezpieczające wypoczynek, kulturę, administrację i opiekę zdrowotną. Jako bardzo złe pod tym względem wyposażenie miasta i gminy uważało 20,1 – 39,9 % respondentów. Dalsze 24,3 – 33,3 % ankietowanych tę infrastrukturę oceniło na poziomie średnim. Tylko nieliczni respondenci wyposażenie i działalność w sferze wypoczynku, kultury, administracji i opieki zdrowotnej uznali za dobrą lub bardzo dobrą (10,7 – 29,8). Respondenci najbardziej zadowoleni byli tylko z wyposażenia i funkcjonowania oświaty, aż 50 % respondentów uznało, że można ją ocenić jako dobrą i bardzo dobrą, a tylko 27 % jako średnią i złą (7,6 %). Wyraźne różnice w ocenie infrastruktury społecznej obserwowano pomiędzy respondentami pochodzącymi z miasta i wsi. Ankietowani mieszkający w mieście infrastrukturę społeczną oceniali o wiele korzystniej aniżeli mieszkańcy wsi.

Niskie oceny otrzymała również infrastruktura komunalna, szczególnie dotyczyło to sieci gazyfikacyjnej, kanalizacyjnej, których w wielu miejscowościach jest po prostu brak, podobnie niekorzystnie oceniano komunikację. Respondenci powszechnie (w ¾) postulowali połączenie ich miejscowości komunikacją miejską z Inowrocławiem. Dotyczyło to zarówno ankietowanych mieszkańców Janikowa jak i wsi. Niechętnym takiemu połączeniu były sporadyczne osoby. Znaczny jednak udział respondentów nie miał w tej sprawie zdania (11,6 %), przy czym więcej takich osób było w Janikowie (15,6 %), aniżeli na wsi (8,9 %). Zaskakujące, że niskie oceny uzyskała sieć wodociągowa, prawdopodobnie ze względu na złą jakość dostarczanej wody oraz budynki, których utrzymanie leży w większości w gestii ich właścicieli (niestety również respondentów). Natomiast najwyższe oceny uzyskało wyposażenie miasta i gminy w sieć telefoniczną. Również i tutaj były bardzo rozbieżne oceny pomiędzy respondentami pochodzącymi z Janikowa i obszarów wiejskich. Ankietowani mieszkańcy Janikowa w blisko lub nawet w ponad 2/3 oceniali infrastrukturę komunalną jako dobrą lub bardzo dobrą, natomiast respondenci ze wsi już tylko w 1/3 lub nawet nie w całej 1/3.

Krytycznie też oceniono wyposażenie i funkcjonowanie infrastruktury gospodarczej. Najgorsze oceny uzyskały usługi rzemieślnicze, gastronomia i obsługa rolnictwa, zwłaszcza wśród respondentów pochodzących ze wsi, chociaż ankietowani mieszkańcy Janikowa mieli w tym zakresie zbliżone oceny do respondentów ze wsi. Najlepiej oceniono wyposażenia miast i gminy w placówki handlowe.

Zatem niezbędne są działania ze strony władz miasta i gminy zmierzające do poprawy wyposażenia i funkcjonowania właściwie całej infrastruktury. Zresztą ten sam pogląd prezentują respondenci. Pomimo, że blisko 2/3 nie wypowiedziało się w tej sprawie, to ci którzy wypowiedzieli się za doposażeniem swoich miejscowości w urządzenia infrastrukturalne stanowili 33,7 % badanych (miasto 18 %, wieś 43,5 %). Najczęściej wypowiadano się za budową oczyszczalni (51 %, miasto 67,6 %, wieś 40,7 %) oraz respondenci zamieszkujący na wsi za gazyfikacją, kanalizacją i wysypiskami śmieci (odpowiednio: 38,9 %, 36,1 %, 14,2 %). Nie są jednak skłonni partycypować w kosztach budowy infrastruktury. Zaledwie 18,4 % respondentów zadeklarowało kwoty do 5 tys. zł. Na wspomożenie inwestycji miasta i gminy w infrastrukturę. Pomimo to w połowie ankietowani mieszkańcy miasta i gminy deklarowali chęć podjęcia konkretnych działań (nawet w sposób społeczny angażując głównie swój czas i pracę) na rzecz poprawy warunków życia swoich rodzin oraz lokalnej społeczności. Aby to zrealizować, według badanych, należy wymóc na władzach miasta i gminy większą aktywność w poszukiwaniu kapitałów zewnętrznych, które można by zainwestować w gminie, a tym samym stworzyć nowe miejsca pracy. Respondenci bardzo przychylni są prywatnym firmom polskim (72,9 %), nawet jeśli będzie konieczność stworzenia im szczególnych przywilejów (53,8 %), natomiast w zasadzie nieprzychylni byli firmom zagranicznym, aż 37,5 % respondentów wypowiedziało się przeciw lokalizacji takich firm w ich miejscowości, przy 34,7 % akceptujących firmy zagraniczne.

Respondenci uważają, że przyszły rozwój miasta i gminy należy oprzeć na rolnictwie i przetwórstwie rolnym (33,3 %; miasto 13,5 %, wieś 45,8 %), turystyce i wypoczynku (23,3 %; miasto 36 %, wieś 15,3 %), usługach (odpowiednio: 22,9 %, 22,5 %, 23,2 %) i przemyśle (18 %, 21,6 %, 15,8 %). Wynika z tego, że za fundament rozwoju miasta i gminy powszechnie uważany jest rozwój rolnictwa i przetwórstwa rolnego oraz turystyki i wypoczynku.

Respondenci widzą i chętnie wskazują też czynniki utrudniające obecnie, a zwłaszcza w przyszłości rozwój społeczno-gospodarczy gminy. Za taki czynnik uważają w 40,6 % brak kapitału (w mieście 21,6 %, na wsi 52,5 %). Na drugim miejscu wskazują na pewien marazm przejawiający się wśród miejscowej ludności (31,6 %) a wyrażający się brakiem perspektyw zmian na lepsze (w mieście 27 %, na wsi 34,5 %). Również nie satysfakcjonują przepisy prawa, które zdaniem 19,8 % respondentów (w mieście 18 %, na wsi 20,9 %) utrudniają podjęcie i prowadzenie działalności gospodarczej. Respondenci wyrazili też swój krytycyzm w stosunku do działalności władz miasta i gminy, który określili jako brak dobrego gospodarza. Ten głos krytycyzmu objął 15,3 % respondentów (w mieście 9,9 %, na wsi 18,6 %). Inne czynniki utrudniające rozwój społeczno-gospodarczy gminy to brak pracy, ale także niechęć ludzi do ciężkiej pracy, dopuszczenie do zanieczyszczenia wód powierzchniowych, które utrudniają rozwój turystyki i wypoczynku. Pojawiły się także tak naganne zarzuty jak kumoterstwo czy łapówkarstwo wśród lokalnej administracji.

Reasumując postrzeganie miasta i gminy przez respondentów jest dość silnie zróżnicowane w układzie miasto i wieś. Respondenci z miasta postrzegają swoje środowisko życia bardziej korzystnie aniżeli ankietowani mieszkańcy wsi. Wypowiedzi obu badanych grup respondentów były niekiedy bardzo osobiste i niezwykle szczere, ujawniające nie tylko ich pomysły, zaangażowanie, ale także i patologie, które jednak ujawniały się dość sporadycznie.

Tab. Poglądy respondentów na kierunki rozwoju i problemy nękające ich na poziom rozwoju gminy.